ابن ظهیره، ابوبکر بن علی
| ابوبکر بن على بن ابى البرکات محمد بن محمد بن حسین بن على بن احمد بن عطیه بن ظهیرة مکى؛ | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابوبکر بن على بن ابى البرکات محمد بن محمد بن حسین بن على بن احمد بن عطیة بن ظهیرة مکى؛ |
| نام‌های دیگر | ابن ظهیره، ابوبکر بن على بن ابى البرکات، ابوبکر بن علی بن محمد بن محمد بن ظهیرة الشافعی؛ |
| لقب | فخرالدین؛ |
| تخلص | ابن ظهیره؛ |
| نسب | بنومخزوم، قرشی؛ |
| نام پدر | علی بن محمد بن محمد بن ظهیرة؛ |
| ولادت | 838ق؛ |
| محل تولد | مکه؛، عربستان سعودی؛ |
| محل زندگی | مکه، جده، قاهره؛ |
| رحلت | 889ق؛ |
| مدفن | آرامگاه اختصاصى آن خاندان در معلاة؛ |
| طول عمر | 51؛ |
| خویشاوندان | ابوالسعادات(عمو)، عمر(برادر)، کمال‌الدین ابوالبرکات(برادر)؛ |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | شافعی؛ |
| پیشه | فقیه، خطابه در مسجد الحرام، نظارت بر موقوفات، قضاوت؛ |
| منصب | خطابه در مسجد الحرام، نظارت بر موقوفات، قضاوت؛ |
| اطلاعات علمی | |
| اجازه اجتهاد از | از برخی اساتید؛ |
| درجه علمی | فقیه؛ |
| اساتید | ابن همام، عمر، علم‌الدین بلقینى، ابن دیری، عزالدین حنبلى، محلّى، محمد بن محمد بن مرزوق؛ |
| مشایخ | ابوالسعادات، ابوالفتح مراغى، شوائطى، تقى‌الدین ابن فهد؛ |
| شاگردان | |
| برخی آثار | 1- غنیة الفقیر فى حکم حج‌الاجیر، 2- کفایة المحتاج الى الدماء الواجبة على المعتمر و الحاج؛ |
ابوبکر بن على بن ابى البرکات محمد بن محمد بن حسین بن على بن احمد بن عطیة بن ظهیرة مکى (838 -889ق/ 1435-1484م)، ملقب به فخرالدین، فقیه شافعى.
خاندان
ابن ظَهیره، عنوان افراد خاندانى از بنى مخزوم که در سده‌های 9 و 10ق/15 و 16م به شهرت رسیدند و در مکه عهده‌دار افتاء، قضا و تدریس بودند. زبیدی به کتابى با عنوان البُدور المُنیرة فى السادة بنى ظهیرة در شرح حال این خاندان اشاره کرده است.
تحصیلات و دانش
او در مکه زاده شد و در آنجا رشد کرد و به حفظ قرآن و فراگیری علوم وقت پرداخت و از عمویش ابوالسعادات و ابوالفتح مراغى و شوائطى و تقى‌الدین ابن فهد حدیث شنید و شیوخى چون زین‌الدین زرکشى، ابن فرات، ابن حجر، مقریزی و عینى به وی اجازه نقل حدیث دادند.
فخرالدین همچنین در علوم مختلف چون فقه، ادب عرب، معانى و بیان و جز آن از برادرش عمر بهره جست و در 858ق/1454م در مکه به درس ابن همام نیز حاضر شد.
او در 862ق به قاهره مسافرت کرد و در آنجا از علم‌الدین بلقینى، ابن دیری و عزالدین حنبلى حدیث شنید و اصول فقه را نزد محلّى و محمد بن محمد بن مرزوق و دیگران فراگرفت.
سخاوی که به تفصیل نام استادان و مشایخ وی در علوم مختلف را بیان کرده است، مى‌گوید که جمعى از آنان به وی اجازه افتاء و مخصوصاً تدریس دادند.
همو ابن ظهیره را در 871ق دیده و فضل و دانش و نیز مداومت او را در مطالعه و مباحثه با دانشمندان ستوده است.
مشاغل
او بارها به قاهره مسافرت کرد و در حجاز به مشاغلى چون ایراد خطابه در مسجد الحرام و مسئولیت‌هایى چون نظارت بر برخى موقوفات و قضا و در جده (بعد از وفات برادرش کمال‌الدین ابوالبرکات) گماشته شد.
وفات
او در مکه درگذشت و همچون دیگر اعضای این خاندان در آرامگاه اختصاصى آن خاندان در معلاة به خاکش سپردند.
آثار
از او تنها 2 اثر برجای مانده است:
- غنیة الفقیر فى حکم حج‌الاجیر، که نسخه‌ای از آن در کتابخانه پاریس موجود است؛
- کفایة المحتاج الى الدماء الواجبة على المعتمر و الحاج، که نسخه‌هایى از آن در دارالکتب مصر و برلین موجود است؛
کتابى با عنوان: بلوغ السول فى احکام بسط روضة الرسول، نیز به وی نسبت داده شده است. از وصف حاجى خلیفه در مورد این کتاب چنین برمى‌آید که او اصل نسخه را دیده است[۱].
پانویس
- ↑ ضیائی، علی اکبر، ج4، ص167
منابع مقاله
ضیائی، علی اکبر، دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.