ابن عابدین، محمدامين
ابن عابدین، محمدامين بن عمر بن عبدالعزيز بن احمد بن عبدالرحيم بن محمد صلاح‌الدين
| ابن عابدین، محمدامين بن عمر بن عبدالعزيز بن احمد بن عبدالرحيم بن محمد صلاح‌الدين؛ | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | محمدامين بن عمر بن عبدالعزيز بن احمد بن عبدالرحيم بن محمد صلاح‌الدين؛ |
| نام‌های دیگر | ابن عابدین، محمدامين بن عمر؛ |
| تخلص | ابن عابدین؛ |
| نسب | اسماعیلی؛ |
| نام پدر | عمر بن عبدالعزيز؛ |
| ولادت | 1198ق، |
| محل تولد | شام؛ |
| محل زندگی | دمشق؛ |
| رحلت | 1252ق؛ |
| مدفن | مقبرة باب‌الصغير دمشق؛ |
| طول عمر | 54؛ |
| خویشاوندان | محمد صلاح‌الدين(جد اعلا)، علاءالدين‌محمود(پسر)، احمد عابدين(برادرزاده)؛ |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | حنفی؛ |
| پیشه | فقيه و پيشواي حنفيان شام؛ |
| منصب | پيشواي حنفيان شام؛ |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | مرجعیت در فتوی؛ |
| اساتید | شاكر عَقّاد، سعيد حموي شيخ القرّاء، عبدالقادر و ابراهيم بن اسماعيل نابلسى، هبةالله بعلى؛ |
| مشایخ | |
| شاگردان | علاءالدين محمود، احمد عابدين، عبدالغنى ميدانى، آلوسى، عارف حكمت بك، عمربن احمد عقّاد؛ |
| برخی آثار | 1- ردّالمحتار على الدر المختار فى شرح تنوير الابصار، 2- العقود الدرية فى تنقيح الفتاوي الحامدية، 3- مجموعة رسائل ابن عابدين؛ |
معرفی اجمالی
اِبْن‌ِ عابِدين، عنوان چند فقيه حنفى، كه در اواخر دوران حكومت عثمانى در شامات مى‌زيستند.
محمدامين بن عمربن عبدالعزيزبن احمد بن عبدالرحيم بن محمد صلاح‌الدين (1198-1252ق/1784-1836م)، فقيه و پيشواي حنفيان شام.
او به جهت انتساب به جد اعلايش محمد صلاح‌الدين معروف به عابدين، به ابن عابدين شهرت يافت.
نسب وي را به اسماعيل فرزند امام جعفر صادق (ع) مى‌رسانند.
تحصیلات، اساتید و مشایخ
ابن عابدين پس از حفظ قرآن، تجويد و قرائت، برخى علوم ديگر را از شيخ سعيد حموي شيخ القرّاء دمشق فراگرفت و در اين هنگام بر مذهب شافعى بود. آنگاه به ملازمت شاكر عَقّاد پرداخت و از وي دانش آموخت. او به تشويق استادش از مذهب شافعى به حنفى عدول كرد و در اين مذهب شهرتى يافت و به مرجعيت در فتوي رسيد.
پدرش بازرگان بود و براي تجارت به هند سفر مى‌كرد و از آنجا براي مطالعة او كتاب مى‌آورد.
از استادان و مشايخ او علاوه بر دو استاد مذكور مى‌توان از عبدالقادر و ابراهيم بن اسماعيل نابلسى و هبةالله بعلى شارح الاشباه و النظائر ياد كرد. پسرش‌علاءالدين محمود و برادرزاده‌اش احمد عابدين، عبدالغنى ميدانى، آلوسى، عارف حكمت بك، عمربن احمد عقّاد و ديگران از او دانش آموخته يا اجازه دريافت داشته‌اند.
وفات
وي در دمشق درگذشت و در مقبرة باب‌الصغير در خاك سپرده شد.
آثار
آثار چاپى:
1. ردّالمحتار على الدر المختار فى شرح تنوير الابصار،
كه حاشيه‌اي است بر الدر المختار حصكفى كه خود شرحى است بر تنوير الابصار غزي. اين كتاب در 5 جلد، نخستين بار در 1243ق در كلكته چاپ شده است و حاشية ابن عابدين نيز ناميده مى‌شود. پسرش تكمله‌اي بر آن افزوده و آن را به پايان رسانده است؛
2. العقود الدرية فى تنقيح الفتاوي الحامدية،
كه از مشهورترين آثار ابن عابدين به شمار مى‌رود و در بولاق در 1270 و 1300ق به چاپ رسيده است؛
3. عقود اللا¸لى فى الاسانيد العوالى (دمشق، 1302ق)،
4. مجموعة رسائل ابن عابدين، مشتمل بر بيش از 30 رساله (دمشق، 1301ق)،
5. منحة الخالق، حاشيه بر كتاب البحر الرائق فى شرح الدقائق، در 8 جزء (قاهره، 1916م)،
6. نسمات الاسحار على شرح المنار المسمى بافاضة الانوار،
در اصول و حاشيه‌اي است بر شرح حصكفى بر كتاب المنار تأليف نسفى (استانبول، 1300ق، قاهره، 1328ق/1910 و 1979م).
آثار خطى:
1. القاب الزحاف و العلل، در عروض، 2. التعليقات فى تحقيق مافى النقاية، 3. فتح رب الارباب بحواشى لب الالباب بشرح نبذة الاعراب. دو نسخه از اين كتاب موجود است، 4. نزهة النواظر على الاشباه و النظائر؛ همچنين ذيل تاريخ مرادي، حاشيه‌اي بر تفسير بيضاوي و مطول و آثاري ديگر به او نسبت داده شده است (بغدادي، 2/367- 368)[۱].
پانویس
- ↑ سلیم، عبدالامیر، ج4، ص168
منابع مقاله
سلیم، عبدالامیر، دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.