الفرق الإسلامیة في بلاد الشام في العصر الأموي
| الفرق الإسلامیة في بلاد الشام في العصر الأموي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عطوان، حسین (نويسنده) |
| ناشر | دار الجيل |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| سال نشر | 1986م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | امویان - اسلام - سوریه - فرقه‌ها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | شیب 4ف6ع 236 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الفرق الإسلامية في بلاد الشام في العصر الأموي، نوشته پژوهشگر معاصر و استاد دانشگاه اردن، حسین عطوان، پیدایش، گسترش و اندیشه‌های 4 فرقه اسلامی («قدری»، «جبری»، «عابد و زاهد» و «اموی») را از صدر اسلام تا اواسط قرن دوم هجری می‌شناساند و تحلیل می‌کند.
هدف و روش
نویسنده با بیان اینکه اثر حاضر را ویژه فرقه‌های اسلامی منطقه شام (سوریه) در دوره بنی‌امیه تألیف کرده، انگیزه‌های خودش را عبارت از وجود نشاط فکری در این عصر و کمبود منابع در این زمینه برشمرده است. او می‌گوید: طولانی‌ترین مطلبی که در این موضوع در پژوهش‌های جدید یافتم، فصلی از علم کلام در کتاب الحياة العلمية في الشام في القرنين الأوّل و الثاني للهجرة نوشته خلیل زَرو بود که قدری‌ها، جبری‌ها، اهل سنت و صوفی‌ها را مطرح کرده است...[۱]. حسین عطوان، با نام بردن از چند کتاب دیگر، می‌افزاید: غالب اطلاعاتی که از این منابع یافتم، اشارات و توضیحاتی کوتاه در این موضوع بود که فقط برخی از اندیشه‌های قدریان و جبریان را شناسانده و اضافه شده که از فرهنگ یهودی، مسیحی و یونانی گرفته شده است[۲].
ساختار و محتوا
این اثر از مقدمه، 4 فصل و خاتمه به‌ترتیب ذیل تشکیل شده است:
- مقدمه (اهداف و ضرورت نگارش کتاب حاضر و توضیحی درباره فصول و منابع).
- قدری‌ها (پیدایش قدریان، ریشه اعتقاد به قدر، اندیشه‌های «غیلان دمشقی» و ارتباط امویان و قدریان).
- جبری‌ها (معرفی «جعد بن درهم» و مذهب و آرای او، منازعه مرجئیان جبری با امویان).
- عابدان و زاهدان («عابدان و زاهدان از صحابه شامی»؛ «عابدان و زاهدان از تابعین شامی»؛ «عابدان و زاهدان از امویان شامی»).
- امویان (نظریه امویان درباره «خلافت» و «ولایت عهد»، استفاده معاویه از خشونت و حیله، موازنه یزید بن معاویه بین مدارا و خشونت و...).
- خاتمه (خلاصه و نتیجه‌گیری: 23 نتیجه).
نمونه مباحث
- هیچ تردیدی نیست که خلفای اموی در حقّ حرکت فکری در بلاد شام و غیر آن، جنایت کردند؛ زیرا نه‌تنها به احزاب اسلامی شجاعت ندادند و به اجتهاد و نوآوری تشویق نکردند، بلکه به آنان فرصت ندادند و مانع آزادی اندیشه شدند و هرگز مدارا نکردند، مگر با هم‌فکرانشان مانند جبریان خالص[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.