الغلو و الفرق الغالیة في الحضارة الاسلامیة
الغلو و الفرق الغالية في الحضارة الإسلامية، اثر عبدالله سلوم سامرایی، کتابی است در تعریف غلو و معرفی فرق غالی در فرهنگ و تمدن اسلامی که بههمراه کتاب «الزينة في كلمات الإسلامية العربية» نوشته ابوحاتم احمد بن حمدان رازی با تحقیق عبدالله سلوم سامرایی، منتشر گردیده است.
| الغلو و الفرق الغالیة في الحضارة الاسلامیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سامرائی، عبدالله سلوم (نويسنده)
ابو حاتم رازی، احمد بن حمدان (نويسنده) سامرائی، عبدالله سلوم ( محقق) |
| عنوانهای دیگر | کتاب الزینة فی الکلمات الاسلامیة العربیة |
| ناشر | دار الحرية |
| مکان نشر | عراق - بغداد |
| سال نشر | 1392ق - 1972م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | س2غ8 241 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مطالب کتاب در چهار فصل به شرح زیر، سامان یافته است: در فصل نخست، به بررسی دلایل و اسباب پیدایش تفکر غلو پرداخته شده و این حرکت، ناشی از دو دلیل اصلی، دانسته شده است که اولین آنها، انسان و گذشته و مؤلفههای فکری و دینی اوست که قبل از ظهور اسلام داشته و بین او و اسلام، تعاملی به وجود آمده و برخی از دستورات آن را قبول و برخی دیگر را رد کرده است و اعتقادات و مبانی فکری و دینی سابق او، وی را بر آن داشته است تا اسلام واقعی را نپذیرفته و در مقابل آن، مخالفت و مقاومت کند و افراطگرایی وی، سبکی برخاسته از این مخالفت و تعبیری از آن میباشد. دلیل دوم، آن است که اسلام بهعنوان یک نظریه جدید و یکپارچه بوده که در آن، مباحثی پیرامون زندگی، ذات خداوند، انسان، نبوت و رابطه انسان با خالق و سایر مخلوقات مطرح شده و حاوی عناصر اساسی و احکام و نواهی است که همه اینها، برای انسان، موادی را فراهم میکند تا با آنها تعامل داشته باشد؛ غالیان در میان این مواد و عناصر، مادهای را برای عمل کردن به آن یافتند؛ بنابراین، قرآن کریم برای آنان، اساس و پایهای شد که در آن آیاتی را برای مقاومت و آیاتی دیگر را برای کتمان و آیاتی را برای تأویل یافتند؛ پس قرآن برای آنان وسیلهای گردید تا با آن هجوم نمایند؛ چنانکه ابزاری شد برای هجوم بر آن[۱].
در فصل دوم، به بحث پیرامون معنای غلو و آغاز پیدایش و تطور و توسعه آن، پرداخته شده است[۲] و در فصل سوم، از مبادی پنجگانه غلو، سخن به میان آمده است[۳]. فصل چهارم نیز به بحث پیرامون اسالیب غلات و اهداف آنها، اختصاص یافته است[۴].
کتاب «الزينة»، به بحث و بررسی نامها و اصطلاحات اسلامی بهکاررفته در زبان قرآن و حدیث و فرهنگ اسلامی پرداخته و در مجموع، این اثر، مهمترین اثر لغوی در شناسایی و بیان ریشه و سیر تطورات اصطلاحات و واژگان فرهنگ اسلامی، قرآنی و مفاد آنها در عصر جاهلی است. مؤلف با تکیه بر مکتب لغوی و ادبی اصحاب اشتقاق (اشتقاقیان) که تلاش میکنند بین الفاظ و مدلول لغوی آن، ربط و مناسبتی برقرار کنند، به توضیح لغوی و ریشهیابی آن دسته از واژگانی که نیازمند شرح و بیان بودهاند، پرداخته است. پژوهشگران، مهمترین امتیاز این کتاب را از آثار مشابه، در همین نکته دانستهاند[۵].
همت ابوحاتم در استقصای واژگان در این کتاب، بهگونهای است که برخی این کتاب را نه صرفا یک کتاب لغوی، بلکه معجمی برای اصطلاحات دینی تلقی کردهاند[۶].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه کتاب.
- رازی، ابوحاتم، «گرایشها و مذاهب اسلامی در سه قرن هجری»، ترجمه علی آقانوری، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1382.