الغدير (ترجمه، ویرایش جدید)
| نام کتاب | الغدیر (ترجمه، ویرایش جدید) |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | ترجمه الغدیر
الغدیر فی الکتاب و الادب. فارسی الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب. فارسی |
| پدیدآورندگان | واحدی، محمد تقی (مترجم)
شیخ‌الاسلامی، علی (مترجم) موسوی، جمال (مترجم) امینی، عبدالحسین (نويسنده) فارسی، جلا‌ل‌الدین (مترجم) قربانی لاهیجی، زینالعابدین (مترجم) بهبودی، محمدباقر (مترجم) تجلیل، جلیل (مترجم) میرزا محمد، علیرضا (ويرايشگر) ثبوت، اکبر (مترجم) شریف رازی، محمد (مترجم) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 223/54 /الف8 غ4041 |
| موضوع | شعر عربی - مجموعه‌ها
شعر مذهبی عربی - مجموعه‌ها علی بن ابی طالب (ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت غدیر خم غدیر خم - شعر - مجموعه‌ها |
| ناشر | بنياد بعثت، مرکز چاپ و نشر |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1387 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE16296AUTOMATIONCODE |
«الغدير» اثر گرانبهاى علامه امينى، در اين مجموعه يازده جلدى زير نظر دكتر على‌رضا ميرزامحمد، ترجمه، ويراسته و عرضه شده است. هر جلد از اين اثر، توسط يك يا دو مترجم به فارسى برگردان شده كه به ترتيب عبارتند از: جلد اول: محمدتقى واحدى؛ دوم: محمدتقى واحدى و على شيخ‌الاسلامى؛ سوم: سيد جمال موسوى؛ چهارم: محمدباقر بهبودى؛ پنجم: زين‌العابدين قربانى؛ ششم: محمد شريف‌رازى؛ هفتم و هشتم: اكبر ثبوت؛ نهم و دهم: جلال‌الدين فارسى و جلد يازدهم: جليل تجليل.
ويراستار كتاب، به بررسى اجمالى متن ترجمه پرداخته و پس از مراجعات مكرّر به متن اصلى، در مقام مقايسه و تطبيق برآمده و دريافته است كه ترجمه حاضر، با تمام محاسن و ويژگى‌هاى خود، نه‌تنها نياز جدّى به ويرايش اساسى و پردامنه دارد و بايد با متن اصلى مقابله و سنجيده شود، بلكه لازم است كاستى‌ها و نادرستى‌هاى نحوى و زبانى آن اصلاح گردد و افزون بر اين، رعايت قواعد خطنگارى، نشانه‌گذارى، سندآورى و صفحه‌آرايى در دستور كار قرار گيرد. بر اين اساس، ايشان سه ويرايش محتوايى، زبانى و فنّى در مورد اين اثر، انجام داده است كه با توجّه به ترجمه بيست‌ودو جلدى كتاب، در بيش از هفت هزار صفحه و به قلم نه تن از مترجمان، كارى سترگ و وقت‌گير و توانفرسا مى‌باشد، به‌ويژه كه درك علمى و شيوه نگارش مترجمان اين اثر، در ترجمه با يكديگر متفاوت بوده است، چنانكه برخى از آنان ترجمه‌اى متين و شيوا و روان ارائه داده‌اند و برخى ديگر ترجمه‌اى نه چندان مناسب و مطلوب؛ به همين جهت، در برخى مجلّدات پاره‌اى از عبارات و فقرات آنچنان آشفته و درهم و برهم ترجمه شده است كه ويرايش آنها جز با ترجمه مجدّد يا تغيير در ساختار امكان‌پذير نبوده است (مقدمه ويراستار، ج1، ص22).
در تفاوت شيوه مترجمان اين ترجمه، همين بس كه ترجمه‌اى به خاطر حفظ امانت، بيش از حد تحت‌اللفظى شده است و ترجمه‌اى در اثر گرايش به فارسى‌نويسى، موجب نامفهوم آمدن بعضى جمله‌ها گرديده است و كاربرد تعبيرات عاميانه ناخوشايند نيز در ترجمه‌اى ديگر به اعتبار آن خدشه وارد كرده است و برعكس، تبحّر همراه با دقّت نظر برخى از مترجمان، حاصل كارشان را ارزشمند جلوه داده است. البتّه، مخفى نماند كه عموماً متن ترجمه‌ها در تمامى مجلّدات از جهت صورى هماهنگ و يكدست نبوده و در آرايش صفحات ذوق و سليقه به كار نرفته بوده است (همان، ص22- 23).
در هرحال، ويراستار محترم به لحاظ حجم زياد غيرمتعارف كتاب و كثرت مترجمان و نيز به منظور تسريع در كار، تصميم گرفته است تا از همكارى ويراستارانى در ويرايش فنّى بهره گيرد تا لااقل به حك و اصلاح رسم الخط فارسى و رعايت ضوابط نقطه‌گذارى و تنظيم ارجاعات و مواردى از اين قبيل اهتمام ورزند.
ايشان در اين اثر، اقدام به ويرايش اساسى پردامنه محتوايى و زبانى با تمام دشوارى‌ها و پيچيدگى‌هاى آن نموده و بدين‌منظور، كار خود را از مقابله متن ترجمه با اصل عربى آن آغاز كرده و همزمان به ويرايش زبانى مطالب پرداخته است كه گويا در اثناى كار، با ناهماهنگى در عملكرد همكاران و اعمال سليقه‌هاى گوناگون مواجه گرديده ولذا خود را ملزم ديده است تا به موازات ويرايش محتوايى و زبانى، در رفع نقايص و تكميل نواقص نوظهور همّت گمارده و با عزمى جزم، كار را به گونه‌اى سامان دهد كه حتى‌المقدور نثر ترجمه از نظر فنى يكدست و يكنواخت گردد (همان، ص23).
البتّه، هرچند كه اين كار علمى گسترده توانفرسا، سالها به طول انجاميده و پس از طىّ مراحل حروف‌نگارى و صفحه‌آرايى و نمونه‌خوانى، به زيور چاپ آراسته شده است، امّا ويراستار محترم در ويرايش، با كاستى‌ها و افزودگى‌ها و كاربرد روش‌هايى نامطلوب و تعابيرى نامأنوس و اشكالات و ابهاماتى روبرو بوده است كه بسيارى از آنها، به هنگام مقابله ترجمه با متن اصلى، آشكار مى‌گرديده و بسيارى ديگر در متن ترجمه به چشم مى‌خورده است. بى‌ترديد اين نقص‌ها و ضعف‌ها از شتابزدگى و سهل‌انگارى بعضى از مترجمان حكايت داشته است كه با توجّه به نثر شيوا و بافت استوار متن عربى، امرى دور از انتظار بود. به هرحال، ايشان خود به پاره‌اى از اينگونه موارد جهت اطلاع، اشاره نموده است كه عبارتند از:
1- از قلم افتادن ترجمه پاره‌اى از ابيات و عبارات كه ترجمه آنها توسط ويراستار افزوده شده است. البتّه، لازم به يادآورى است كه برخى از مترجمان اشعار و فقرات خارج از موضوع را ترجمه نكرده‌اند.
2- ثبت اشعار عربى در متن ترجمه برخى مجلّدات كه جز در موارد استثنايى اجتناب‌ناپذير، مابقى همه حذف شده است.
3- كاربرد واژه‌هاى بيگانه در ترجمه، مانند «باند»، «فرمول»، «ماسك»، «پليس» و «كانديد» كه به فارسى برگردانده شده است.
4- استعمال تعبيرات عاميانه در ترجمه كه دور از شأن اثر گرانقدر«الغدير» است، گرچه در فرهنگ‌هاى لغت آمده باشد، به طرز مطلوبى معادل‌يابى و اصلاح شده است.
5- افزودن توضيحاتى در برخى از صفحات و پانوشت‌هاى ترجمه كه جز در موارد معدود، بيشتر آنها غيرضرورى به نظر آمده حذف شده است (همان، ص24-25).
از ديگر اقدامات ارزشمندى كه ويراستار محترم، در راستاى تصحيح اثر حاضر انجام داده است، مى‌توان به موارد زير، اشاره نمود:
الف) نشانى آيات: ترجمه يا اصل قرآنى بسيارى از آيات در متن فارسى «الغدير» بدون ذكر نشانى آمده است كه نشانى تمامى آنها از «المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الكريم» يافته و در پانوشت‌ها آورده شده است. گفتنى است كه اين آيات در متن عربى نيز بدون نشانى است.
ب) ترجمه آيات و روايات: اصل عربى آيات و احاديث فراوانى بنا به ضرورت در جاى‌جاى متن فارسى بدون ترجمه آمده بود كه ترجمه دقيق آنها در پانوشت‌ها، افزوده شده است.
ج) ارجاعات: علامه امينى به جهت پرهيز از تكرار، در بسيارى موارد مطالب را به صفحات «الغدير» ارجاع داده است كه چون انجام چنين كارى در ترجمه فارسى متعذّر و غيرعملى بود، ارجاعات با اعمال اصلاحاتى به متن عربى صورت پذيرفت، چه ارجاعات متن اصلى خالى از اشكال نبوده است.
د) نشانه‌هاى اختصارى: در ويرايش ترجمه فارسى، از نشانه‌هاى اختصارى معدودى بدين شرح استفاده شده است: چ: چاپ./ ر ك: رجوع كنيد به./ م: متوفّى./ (م): مترجم./ (و): ويراستار./ ه:هجرى قمرى.
ه) اصلاح و تصحيح: متن ترجمه فارسى «الغدير» را اغلاط بيشمارى بوده است كه تمامى آنها اصلاح گرديده، منتها تصحيح بسيارى از اعلام نيازمند اعمال پژوهش علمى دقيق بوده است.
و) منابع پژوهش: از آنجا كه رفع بسيارى از اشكالات و ابهامات متن ترجمه جز از طريق مطالعه و تحقيق و مراجعه به منابع تخصصى امكان‌پذير نبوده است، ناگزير با روى آوردن به امر پژوهش همراه با مراجعات مكرّر بى‌وقفه به منابع علمى معتبر، راه حلّ و فصل مستند دشوارى‌ها هموار شده و كار به سامان آمده و سرانجام فهرستى از منابع متنوّع كارساز و رهگشا ترتيب يافته است (همان، ص26- 28).
ناگفته نماند كه در معادل‌يابى لغات و تعبيرات ناخوشايند و واژه‌هاى مركب و مواردى از اين قبيل كه در متن ترجمه به وفور يافت مى‌شد، پيوسته از فرهنگ فارسى «معين» استفاده شده است (همان، ص28).
قابل ذكر است كه منظور از بيان كاستى‌ها و نادرستى‌هاى موجود در ترجمه فارسى «الغدير» در مقاله حاضر، تنها خرده‌گيرى به كار مترجمان محترم نيست، بلكه غرض اصلى باز نمودن كار سنگين و طاقت‌فرساى ويرايش ترجمه اثر علمى جامع و وزينى است كه بى‌ترديد خالى از اشكال و ايراد نمى‌توانست بوده باشد (همان).
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.