النصرة لشيعة البصرة
| نام کتاب | النصرة لشیعة البصرة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | نشاه التشیع فی البصره |
| پدیدآورندگان | منصوری، نزار (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 55/2 /م8ن6 |
| موضوع | بصره - سرگذشت نامه
شیعه - سرگذشت نامه |
| ناشر | مکتبة مدبولي |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 2004 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE12281AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
النصرة لشيعة البصرة، به زبان عربى از آثار مدير مركز تحقيقات و مطالعات بصره، «نزار منصورى» است كه در آن پيدايش و تحولات تشيع در بصره و نقش عالمان شيعى در آن را به‌صورت مستند و علمى - تحليلى بررسى كرده است.
نويسنده در اين اثر، افزون بر بررسى سير تاريخ تشيع در بصره، در مجموع تعداد 876 نفر از شخصيت‌هاى شيعه بصره (شامل صحابيان پيامبر(ص) و ائمه(ع) و كسانى كه از ائمه(ع) روايتى نقل نكرده‌اند و همچنين چند نفر از زنان) را نام برده و با توضيحاتى آنان را شناسانده و منابعى براى مطالعه بيشتر ذكر كرده است. مطالعه اين اثر مى‌تواند پژوهشگران را در شناخت و تحليل بهتر نقش شهر بصره و دانشمندان شيعه آنجا در پيشرفت جامعه و ترويج و توسعه علوم عربى و اسلامى، يارى رساند.
ساختار
كتاب حاضر از مقدمه نويسنده و دو جزء به ترتيب ذيل تشكيل شده است:
جزء اول: تاريخ تشيع در بصره، شامل پنج فصل: 1. پيدايش بصره؛ 2. فضيلت ابلّه و بصره؛ 3. نقش شيعيان بصره در زبان عربى و علوم آن؛ 4. تعريف تشيع؛ 5. پيدايش تشيع در بصره.
جزء دوم: شخصيت‌هاى شيعه در بصره، شامل مقدمه و دو فصل: 1. بصريان شيعه از اصحاب پيامبر(ص) و ائمه(ع)؛ 2. كسانى كه از امامان(ع) روايت نكرده‌اند.
زبان و ادبيات اين اثر، زبان عربى جديد و البته رسا و شيواست. نويسنده از كتاب‌هاى مهمّ و متعدد تاريخى، رجالى، تراجم و... از آثار علمى انديشمندان قديم و جديد براى توليد اثر حاضر بهره برده است.
گزارش محتوا
در باره محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:
- نويسنده در مقدمه‌اش كه آن را در تاريخ /19 /3 2002م، نوشته، با تأكيد بر اينكه يكى از مشكلاتى كه براى مورخان تاريخ تشيع وجود دارد اين است كه بسيارى از منابع در اين زمينه ناقص است و بر اساس تخمين و حدس و گمان و نوشته‌هاى دشمنان شيعه تنظيم شده است و...، افزوده است كه به‌طور مثال مى‌گويند كه تشيع در همه جاى دنيا منتشر نشده، بلكه فقط محصور در كوفه بوده است... ما از مدت‌ها قبل به پژوهش در موضوع تاريخ تشيع در بصره پرداختيم تا آنچه را كه دشمنان مى‌كوشند پنهان سازند، آشكار كنيم... او اضافه كرده است كه هدف ما بررسى و رصد آمارى و جغرافيايى حركت تشيع در بصره نيست، بلكه نخست مى‌خواهيم كه بخش تاريك تاريخ تشيع در بصره را روشن كنيم و بعد به اين پرسش پاسخ دهيم كه آيا تشيع، پديده‌اى عارضى و تحميلى بر جامعه بصره است يا ريشه‌اى عميق دارد؟ و... [۱].
- نويسنده در جزء اول كتاب، از جمله بر اين مطلب تأكيد كرده است كه علم لغت در بصره از قرن‌ها قبل پديدار شد و بازار «مربد» در بصره جايگاهى براى بيان افتخارات شعرى شاعران و سخنرانى‌هاى سخنوران بود كه اهالى بصره با اعرابى كه براى خريد و فروش آمده بودند، ديدار مى‌كردند. البته اهتمام دانشمندان شيعه بصره به اين مقدار، محدود نشده، بلكه شروع به تدوين لغت كردند؛ خليل بن احمد فراهيدى (100 - 175ق)، كتاب مشهورش «العين» را تدوين كرد كه از قديمى‌ترين فرهنگ‌هاى لغت شمرده مى‌شود... [۲].
- نويسنده در جزء دوم كتاب، در مجموع، تعداد 876 نفر از شخصيت‌هاى شيعه بصره را نام برده و در مورد هركدام توضيحى كم يا زياد، مطرح كرده و منابع اطلاعات تاريخى و رجالى هريك را آورده است. از اين مجموعه، تعداد 437 نفر از اصحاب پيامبر(ص) و ائمه(ع) است كه اهل بصره و شيعه بوده‌اند و تعداد 435 نفر از شيعيان بصرى است كه روايتى از ائمه(ع) نقل نكرده‌اند و تعداد 4 نفر از زنان است [۳]
وضعيت كتاب
براى كتاب حاضر، افزون بر فهرست تفصيلى مهم‌ترين مطالب [۴]، فهرست‌هاى فنى ديگر (اعلام، كنيه‌ها، القاب و زنان) نيز به‌صورت جداگانه تنظيم شده است [۵]. ولى با تأسف، نويسنده فهرست منابع كتاب را نياورده است. همچنين متأسفانه نويسنده تاريخ آغاز و انجام و چگونگى نگارش كتاب حاضر را مشخص نكرده است.
كتاب حاضر مستند است و نويسنده، ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى در پايان هر صفحه آورده است. در اين پاورقى‌ها به‌صورت عموم، منابع بحث با ذكر نام كتاب و شماره جلد و صفحه مورد نظر آمده است [۶] و گاه توضيحاتى تاريخى و... مطرح كرده است [۷] و...
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها
مطالعه کتاب النصرة لشیعة البصرة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور