جعبری، ابراهیم بن عمر
| جعبری، ابراهیم بن عمر | |
|---|---|
 | |
جعبری، برهان‌الدین ابراهیم بن عمر (640-732ق)، عالم قرائت و دانشمند ذوفنون شافعی‌مذهب در قرن هفتم و هشتم بود.
ولادت
وی در حدود سال 640ق، در قلعه جعبر به دنیا آمد[۱].
کنیه و لقب
کنیه‌اش را ابومحمد و ابواسحاق ذکر کرده‌اند. بروکلمان به‌اشتباه، کنیه‌اش را ابوالعباس ذکر کرده است. جعبری به ابن سراج، شیخ‌الخلیل و شیخ‌القراء نیز مشهور بوده و به گفته ابن حجر عسقلانی، لقب او در بغداد تقی‌الدین و در جاهای دیگر برهان‌الدین بوده است[۲].
تحصیلات
او در حدود نه سالگی به استماع حدیث پرداخت و اجازه روایت گرفت. بعد از سال 660ق، به بغداد سفر کرد و در آنجا قرائت‌های هفت‌گانه را از محضر ابوالحسن وجوهی (متوفی 672ق) و قرائت‌های ده‌گانه را از محضر منتجب تکریتی (متوفی 688ق) فراگرفت. او همچنین کتاب «التعجيز في مختصر الوجيز من فقه الشافعي» را نزد مؤلف آن، تاج‌الدین بن یونس در موصل خواند و فقه را از وی آموخت[۳].
جعبری بعدها به دمشق رفت و مدتی در آنجا به استماع حدیث و بحث و مناظره پرداخت، سپس حدود چهل سال در شهر الخلیل اقامت گزید و تا پایان عمر، شیخ این شهر بود[۴].
استادان
برخی دیگر از استادان وی عبارت بودند از: جمال‌الدین محمد بن سالم منبجی، ابراهیم بن خلیل، کمال بن وضاح، عماد بن اشرف علوی و عبدالرحیم بن زجاج. او همچنین برای نقل قرائت‌های مختلف، از شریف بن بدر داعی اجازه داشت[۵].
شاگردان
عده‌ای نیز در محضر جعبری قرائت‌های مختلف را فراگرفتند. فقیه نامور امامیه، محمد بن مکی معروف به شهید اول، از شاگردان وی در علم قرائت بود[۶].
وفات
جعبری در 92 سالگی، به سال 732ق، در شهر الخلیل از دنیا رفت[۷].
آثار
جعبری افزون بر دانش قرائت، با علوم گوناگون، نظیر ادبیات عرب، شعر، حدیث، فقه، اصول و علوم قرآن آشنا بود و این، از تنوع موضوعات و کثرت تألیفات او استفاده می‌شود.
بسیاری از تألیفات او به نظم است که یکی از مهم‌ترین آنها قصیده‌ای با عنوان «نزهة البررة في القراءات العشرة» است. برخی از مهم‌ترین آثار جعبری عبارت است از: رسوخ الأحبار في منسوخ الأخبار، كنز المعاني في شرح حرز الأماني یا شرح شاطبیه، جميلة أرباب المراصد في شرح عقيلة أتراب القصائد[۸].
پانویس
منابع مقاله
کوشالی، مقدادابراهیم، «دانشنامه جهان اسلام»، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جعبری»، شماره ۴۶۸۹، به آدرس: http://lib.eshia.ir/23019/1/4689
وابسته‌ها
الإرصاد في شرح المرصاد الفارق بين الظاء و الضاد
جميلة أرباب المراصد في شرح عقيلة أتراب القصائد
شرح القصيدة الواضحة في تجويد الفاتحة
خلاصة الأبحاث في شرح نهج القراءات الثلاث
الجعبري و منهجه في: کنز المعاني في شرح حرز الأماني و وجه التهاني، مع تحقيق نموذج من الکنز
تدميث التذكير في التأنيث و التذكير
قطوف لغویة من خزانة مخطوطا‌ت المکتبة الوطنیة الجزائریة
رسوم التحدیث فی علوم الحدیث
ثلاثة کتب من المصنفات الجعبریات
شرح الجعبري علی متن الشاطبیة المسمی کنز المعاني في شرح حرز الأماني و وجه التهاني