ابن حوقل، محمد بن حوقل
| نام | ابن‌حوقل، محمد بن حوقل |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن‌حوقل، ابوالقاسم محمد
ابن‌حوقل بغدادی |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 367 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | صورة الأرض |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01066AUTHORCODE |
ابوالقاسم محمد بن حوقل يامحمد بن على نصيبى يا نصيبينى متوفاى پس از 367 هجرى قمرى، بازرگان، سيّاح معروف و جغرافى‌دان عرب در قرن چهارم قمرى.وى از 331 تا 359 ق943/ تا 970به سياحت در بلاد اسلامى پرداخت و کتاب «صورة الارض» یا «المسالك‌و الممالك» را تأليف كرد.از زندگى وى اطلاع چندانى در دست نيست.وى‌در نصيبين واقع در بين النهرين عليا زاده شد ولى تاريخ ولادتش معلوم نيست.اما با توجه به قرائن مى‌توان حدس زد كه ولادت وى بايد سال‌ها پيش از 320ق بوده‌باشد.تاريخ مرگ او نيز در مآخذ موجود نيامده اما احتمالا پس از 367ق بوده است.
وى به عزم مطالعه دربارۀ سرزمین‌هاى اسلامى و ملت‌هاى مختلف و نيز به منظور تجارت سفر تاريخى خود را از بغداد(دار السلام)آغاز كرد.
سفر ابن حوقل چنانكه اشاره شد، برای تجارت بود، اما شايد وى در حقيقت مبلغ مذهبى‌و داعى سياسى فاطمیان بوده است زيرا برنامۀ سفر او رفتن به آفريقاى شمالى (قلمروحكومت فاطمیان) و اندلس(قلمرو حكومت امویان اسپانيا) بود و در ضمن به نابلى (ناپولى-ناپل) و پالرمونيز سفر كرده است بدين سان معلوم مى‌شود كه ابن حوقل تمايلات‌سياسى هم داشته چنانكه به گفته كراچكوفسكى دوزی «yzoD» او را جاسوس فاطمیان دانسته است.
آثار او
ابن حوقل دو اثر معروف داشته است:یکى کتابى دربارۀ سيسيل كه در دست نيست و ديگرى کتاب «المسالك و الممالك» یا «صورة الارض».
ابن حوقل را مى‌توان در بين جغرافى‌دانان از نوادر روزگار به‌شمار آورد.وى ثلث قرن در سفر بود و در خلال آن از سرزمین‌هاى اسلامى-هند تا اسپانيا-ديدن‌كرد و به سرزمین‌هاى ديگر هم رهسپار شد تا به بلغار و رود ولگا رسيد.بسيار خواند و بسيار ديد تا «صورة الارض» را كه جامع همه تجربه‌هاى او بود نوشت.