سمریه
| سمریه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سمرقندی، ابوطاهر (نویسنده) افشار، ایرج (به کوشش) |
| ناشر | انتشارات فرهنگ ایران زمین |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1343 |
| چاپ | سوم |
| موضوع | مزارات |
| کد کنگره | |
سمریه تألیف ابوطاهر سمرقندی، در بيان مزارها و احوال جغرافيايى و طبيعى شهر سمرقند است و جزو منابع مهم، درباره شناخت اين شهر كهن محسوب مى‌شود:
سمريه اگر چه قديمى نيست، اما مشحون به فوايد و براى ما ايرانيان، گويندۀ تاريخ شهرى است كه يادش با شعر شيخ شيراز در قلب و روح ما همواره زنده است و آثار فكر اسلامى و مظاهر معارف ايرانى را كه از قرون اولاى اسلام در اقصاى خراسان منتشر شده بوده است، به روز بر ما بازگو مى‌كند.
مؤلف كتاب، ابوطاهر خواجه سمرقندى نام دارد. خاندان وى به نحوى كه از مطالب كتاب بر مى‌آيد، اهل علم بوده‌اند. تاريخ دقيق تأليف كتاب معلوم نيست، اما با توجه به اين نكته كه در روز پنجشنبه، 16 جمادى الاولى 1251 به استنساخ كتابخانۀ مزار قثم بن عباس پرداخته، در همين سال (1251) مشغول نگارش كتاب بوده است.
ابوطاهر، كتاب را بر يازده فصل و يك خاتمه تقسيم مى‌كند، اما ظاهراً توفيق به انجام رسانيدن آن را نيافته و چاپ‌هاى موجود، نه باب را در بر دارند:
اين كمينۀ مخلص به اسم ابوطاهر خواجه سمرقندى، بعد از تفتيش بسيار نشانِ خاك جاى ايشان را معلوم كرده، غبار آستان ايشان را به ديدۀ خود توتيا كرده است، مى‌خواهد كه علامت‌ها و نشان‌هاى ايشان را در اين كتاب بيان نمايد و آنچه از احوالات و مقامات ايشان معلوم كرده است، آن را در اثناى مزار ايشان ذكر كند؛ شايد كه زيارت كنندگان مزار ايشان در حقّ اين متحيّر، عاقبت كار دعاى خير نمايند.
فهرست عناوین کتاب:
فصل اول / در بيان سبب نام اين شهر به سمرقند.
فصل دوم / در بيان آن كه اول اين شهر را كدام شخص بنا كرد و عمارت آن از كسيت؟
فصل سوم / در بيان خاصيت هواى اين شهر در چهار فصل.
فصل چهارم / در بيان وضع زمين و طرح اطراف اين شهر.
فصل پنجم / در بيان كوه‌هايى كه در اطراف اين شهر واقع‌اند.
فصل ششم / در بيان نهرها و چشمه‌هاى اين شهر و اطراف آن.
فصل هفتم / در بيان غارها و خاك‌هاى اطراف اين شهر.
فصل هشتم / در بيان خاصيت مساجد و صفت مدرسه‌هاى اين شهر.
فصل نهم / در بيان علامت‌هاى آن و نشانه‌هاى مزارات آن شهر و برج‌هاى آن.
فصل دهم / در بيان زيارات قبور و طريق آن.
فصل يازدهم / در بيان عبرت از اهل گورستان و نصيحت دوستان.
خاتمه: در تعليم آداب بر اهل اين ولايت و تجربيات كه لايق به اين كتاب است.[۱]
پانویس
- ↑ ر.ک: باقریان موحد، رضا، ص122-123
منابع مقاله
باقریان موحد، کتابشناسی زیارت، قم- ایران، نشر مشعر، 1387