آيات الأنوار في فضائل النبي و آله الأطهار علیهم‌السلام
آیات الأنوار في فضائل النبي و آله الأطهار علیهم‌السلام، تألیف میرزا محمود یوسفی غروی (متوفی 1385ش)، مستدرک کتاب «آیات الأنوار» سید شرف‌الدین حسینی استرآبادی نجفی (متوفی 965ق) و مشتمل بر روایاتی است که در کتاب مذکور نیامده است.
| آيات الأنوار في فضائل النبي و آله الأطهار علیهم‌السلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | یوسفی غروی، محمود (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | تاويل الايات الظاهره في فضائل العتره الطاهره. مستدرک و هو مستدرک للکتاب "تاويل الايات" للعلامه السيد شرف‌الدين الحسينی الاستر آبادي النجفي |
| ناشر | دار النشر اسلام |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | مجلد1: 1372ش, |
| موضوع | تفاسير شيعه - قرن ??
تفاسير ماثوره - شيعه اماميه خاندان نبوت - فضايل - احاديث خاندان نبوت در قرآن - احاديث |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 104 /خ2 الف52018 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب مشتمل بر مقدمه نویسنده و 829 حدیث است که به ترتیب سور قرآنی از سوره حمد تا ناس ارائه شده است. شیوه ارائه بدین‌صورت است که در ذیل نام سوره آیه مربوطه با عبارت «قوله تعالی» ذکر و سپس روایات مرتبط با آن آیه با شماره ذکر شده است.
گزارش محتوا
نویسنده در ابتدای اثر سبب نگارش کتاب را امر به مودت ذوی‌القربی و تمسک به کتاب و عترت، در آیات قرآن کریم و احادیث متواتر دانسته است[۱]. در واقع تمسک به قرآن نیز متوقف بر فهم معانی و تأویلات آن است و تنها از طریق اهل‌بیت(ع) این مهم ممکن خواهد شد؛ چراکه بر طبق آیه هفت از سوره آل‌عمران تنها راسخون در علم تأویل قرآن کریم را می‌دانند[۲]؛ و راسخون در علم هم تنها نبی(ص) و ائمه اطهار(ع) هستند همچنان که در کتاب کافی و بصائرالدرجات در احادیث فراوانی به این مطلب اشاره شده است[۳].
از جمله تألیفات سید علی شرف‌الدین حسینی استرآبادی نجفی(متوفی ۹۶۵ق)، کتاب تأویل الآیات الظاهرة (یا الآیات الباهرة) فی فضائل العترة الطاهرة است که مشتمل بر احادیثی درباره نزول آیاتی از قرآن کریم ویژه اهل‌بیت پیامبر(ص) است. نویسنده این کتاب را بهترین اثری دانسته که بخش زیادی از آیات وارده در فصائل اهل‌بیت(ع) را جمع کرده است. وی سپس مصادر تأویل آیاتی که در شأن اهل‌بیت(ع) نازل شده، چه از طریق شیعه و چه از طریق اهل سنت را استخراج کرده و متوجه می‌شود که سید تعداد زیادی از آیاتی که در شأن اهل‌بیت(ع) تأویل و تفسیر شده را ذکر نکرده است؛ لذا تصمیم به تدوین آن آیات با احادیث تأویل شده، در کتابی مستقل با نام «آیات الأنوار في فضائل النبي و آله الأطهار» می‌گیرد[۴].
تمسک به اهل‌بیت(ع) به معنای دریافت معالم دین از ایشان و اقتدای به آنهاست؛ چراکه اهل‌بیت(ع) سفینه نجات و ثقل اصغر هستند که پیامبر(ص) در امتش به‌جای خود گذاشت؛ به‌ویژه امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع) که دروازه شهر علم پیامبر(ص) و محبوب‌ترین خلق نزد خدا پس از رسول‌الله(ص) است. کسی که ضربه شمشیر او در روز خندق از عبادت جن و انس برتر، در شب هجرت در جای پیامبر(ص) خوابید و... پس تقدیم دیگری بر او تقدیم در حقیقت تقدیم ظلمات بر نور و تقدیم جاهل بر داناست[۵].
مقصود از شأن نزول آیات این است که آنچه در شأن نزول آیات ذکر شده از باب تطبیق کلی بر برخی افراد یا بیان مصادیق آن است و مختص به کسی که آیه در شأن او نازل شده نیست. پس هر کس به صالحات عمل کند به پاداش می‌رسد و هر کس مرتکب سیئات شود مستحق عذاب است؛ بله به برخی آیات تنها یک نفر عمل کرده است. از آن جمله آیه نجوی است که یکی از فضائل منحصربه‌فرد حضرت علی(ع) است. در این آیه خداوند دستور داد تا مؤمنین قبل از صحبت خصوصی با پیامبر(ص) صدقه پرداخت کنند. تنها کسی که این کار را انجام داد حضرت علی(ع) بود و پس از مدتی نیز این حکم نسخ گردید[۶].
اگرچه این کتاب درصدد بیان ادله امامت نیست بلکه در مقام ذکر فصائل ائمه(ع) است اما نویسنده لازم دانسته به‌اجمال اشاره کند که بنا بر ادله عقلی و نقلی، عصمت از خطا و پلیدی از شروط نبوت و امامت است[۷]. به همین دلیل است که احادیث وارد در این کتاب و مانند آن، اگرچه اکثرش از طریق اهل‌بیت(ع) نقل شده اما از باب شهادت شاهد بر خودش نیست؛ زیرا زمانی که به دلیل آیه تطهیر عصمت ایشان ثابت شد، شهادتشان هم بر فضل خود مورد قبول است؛ چراکه به دلیل عصمت و محفوظ بودن از خطا و اشتباه، صادق هستند[۸].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب و منابع کتاب در انتهای آن ذکر شده است.
در پانوشت صفحات منابع احادیث آمده است.