تعليقات علی الحكمة المتعالية (شهید مصطفی خمینی)
| تعليقات علی الحكمة المتعالية (شهید مصطفی خمینی)
تعليقات علي الحکمة المتعالية حکمة المتعالية في شرح الأسفار الأربعة. شرح | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خمینی، مصطفی (شارح)
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) (محقق) صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (نویسنده) |
| ناشر | مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(س) |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | مجلد1: 1376ش , 1418ق , |
| موضوع | صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، ??? - ????ق. الحکمه المتعاليه في الاسفار الاربعه - نقد و تفسير فلسفه اسلامى - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BBR 1083 /خ8ت7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تعليقات علی الحكمة المتعالية، مجموعه تعلیقات شهید سید مصطفی خمینی، به زبان عربی در دو جلد، بر اثر معروف فلسفی الحكمة المتعالية صدرالمتألهین است که توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی منتشر شده است. این اثر و سایر آثار علمی مصطفی خمینی به‌مناسبت بیستمین سالگرد شهادتش توسط انتشارات مذکور به چاپ رسیده است.[۱].
بااینکه اکثر آثار این سید شهید مربوط به دوران تحصیل او در نجف هستند، اما این اثر از این امر مستثناست؛ یعنی مربوط به اوایل دوران تحصیل او در قم است که بعد از تبعید آن را تکمیل کرده است.[۲].
تعلیقات شهید مصطفی خمینی بر اسفار (الحكمة المتعالية)، علی‌رغم ایجاز و اختصارش، نکته‌های علمی دقیقی را در مابعدالطبیعه و فلسفه اولی، بلکه در علم طبیعی به خواننده اهل تحقیق نشان می‌دهد[۳].
از نکات جالب این کتاب این است که نویسنده آن برخی از حواشی آقا علی زنوزی بر اسفار را نقل کرده است؛ بااینکه حواشی مدرس زنوزی در دسترس نیست. علت این امر شاید این باشد که او نسخه‌ای از تعلیقات مدرس زنوزی را در دست داشته یا این نسخه در دست برخی از دوستانش بوده است.[۴].
همچنین امام خمینی نیز حواشی‌ای بر الحكمة المتعالية ملاصدرا داشته است که آن نیز مفقود است، اما ازآنجاکه شهید مصطفی خمینی نزد پدرش این کتاب را خوانده است (شروع آموزش این کتاب نزد پدرش سال 1374ق، در تهران بوده است)، برخی مطالب را از او نقل کرده است.[۵].
مصطفی خمینی، همچنین برخی کتاب‌ها را نزد سید ابوالحسن رفیعی قزوینی فراگرفت (شروع تحصیلش نزد این استاد 1374ق، بوده است) و برخی از تحقیقات و شروح را از او در این اثر نقل می‌کند[۶].
کتاب حاضر، حاصل تلاش سالهای متمادی تحصیل نویسنده است که البته طول مدت کتابتش باعث عدم انسجام میان تعلیقات شده است و ازاین‌رو برخی از تعلیقات آن بهتر و دقیقتر از برخی دیگر است. همچنین تعلیقات مصطفی خمینی بر تمام کتاب نبوده و بر برخی مباحثش، به‌ویژه مباحث جوهر و عرض متعلق است. شاید شدت اهتمام سید شهید بر تعلیقه بر این بخش به‌خصوص از حکمت متعالیه صدرالمتألهین، عدم وجود تعلیقات زیاد بر آن است؛ یعنی او به‌ویژه بر این قسمت تعلیقه زده است تا شکاف مشهود در شروح اسفار در این قسمت را پر کرده باشد[۷].
او در اکثر مباحث، مانند وجود ذهنی و حرکت و عقل و معقول و مباحث الهیات بالمعنی‌الاخص و مباحث نفس و معاد، مطالب ظریفی را مطابق برهان و ذوق سلیم بیان کرده است. از نکات بارز این تعلیقات، شجاعت مصنف شهید آن در نقد آرا و ارائه تحقیقات و تدبر در تمام مطالبی است که متقدمین و متأخرین این علم بیان کرده‌اند؛ تا نظری که آن را نقد نکرده و در آن تدبر ننموده، نپذیرد. مصطفی خمینی، با وجود حسن ظنی که به حکما و عرفا دارد (و ازاین‌رو، هرجا خللی در کلام یا نحوه ارائه کلام آنان ببیند آن را توجیه می‌نماید)، صرفا به تقلید از آنان نپرداخته و بدون دلیل بر قول کسی اعتماد نمی‌کند[۸].
استنساخ و مقابله آن با متن، تعیین مواضع تعلیق به جهت سهولت شناسایی تشخیص آن از متن اصلی، تصحیح مواضع تعلیقه در موارد اختلافی میان نسخه قدیم و جدید و تعیین یکی از آنها، عنوان‌بندی مطالب بر اساس عناوین مذکور در اسفار اربعه، عدم دست بردن در اصل متن (به هدف تصحیح آن؛ مثلا ارجاع ضمیر مؤنث به کلمه مذکر و...) به جهت حفظ اصل متن، شماره‌گذاری و پاراگرافبندی مطالب به جهت تسهیل فهم آن، تخریج آیات کریمه و احادیث شریفه و نظرات علما تا جایی که در توان ناشر بوده و کتاب‌ها در دسترسش بوده (مثلا کتاب سبيل الرشاد، در دسترس ناشر نبوده) و... از جمله کارهای تحقیقی است که توسط ناشر برای چاپ این اثر انجام شده است.[۹].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه تحقیق.