نشأة النحو و تاريخ أشهر النحاة

نشأة النحو و تاريخ أشهر النحاة
پدیدآوران	طنطاوی، محمد سید (نويسنده)
ناشر	دار المعارف
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	13سده
چاپ	2
شابک	‎977-02-4922-X
موضوع	زبان عربی - نحو - تاریخ و نقد - زبان شناسان عرب
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نشأة النحو و تاریخ أشهر النحاة، نوشته محمد طنطاوی، نویسندۀ معاصر مصری است که با تاریخ‌نگاری در این موضوع، کوشیده است با رویکرد زبان‌شناسانه به زبان عربی و به‌کارگیری روش تاریخی تحلیلی، ضمن پاسخ‌گویی به چراهای مربوط به پیدایش نحو، داده‌هایی در حوزۀ زندگی‌نامۀ نحویان برجسته و مکتب‌های وابسته به آنان ارائه کند.

کتاب دو محور اصلی دارد؛ نخست، سیر تحولات این دانش طبقه‌بندی شده است و در چهار مرحلۀ شکل‌گیری (دستاورد بصره)، رشد (دستاورد تلاش بصره و کوفه)، پختگی و کمال (دستاورد تلاش بصره و کوفه) و ترجیح یکی از دو مکتب پیشین (مکتب بغدادی) نشان‌ داده ‌می‌شود؛ محور دوم، زندگی‌نامه‌ای کوتاه از نحویان پرآوازۀ بصری و کوفی است.

طنطاوی با ترتیب زمانی میان حوادث، از حال زبان عربی در دوران جاهلیت، چگونگی پیدایش دانش نحو و مرحله‌های شکل‌گیری آن، بررسی چالش‌های میان دو مکتب بصری و کوفی، طبقات هفت‌گانهٔ بصریان و پنج‌گانهٔ کوفیان و بررسی اختلاف‌های این دو مکتب، نقش دولت‌های اسلامی در سرزمین‌های شام، مصر، اندلس و مغرب و در حکومت‌های ممالیک و ترک در نحوه رشد این علم سخن می‌گوید.‏

کتاب با اسلوب علمی نوشته شده و به‌دوراز ابهام و پیچیدگی و با زبانی ساده و واژه‌های فصیح بیان گشته است.‏مثلاً طنطاوی در شرحی از زندگی بزرگان دانش نحو، به‌اندازه‌ای که نیاز خواننده برآورده شود و اساس بحث لطمه نخورد، سخن گفته است. همچنین، شیوه‌ای که در اقتباس از آرای دیگران دارد، خود خواننده را در بارۀ تاریخ اختلافی پیدایش علم نحو، داور قرار می‌دهد.

‏نقدی نیز به کار طنطاوی شده است؛ او بدون اشاره به نوع کتاب و جزئیات آن، فقط شمارۀ صفحه را ذکر می‌کند که این کار وی، باتوجه‌به انبوه مراکز چاپ، پسندیده نیست. همچنین شمار منبع‌های ارائه‌شده در فهرست منابع، با تعداد کتاب‌هایی که در متن آمده است، یکسان نیست و افتادگی دارد. این دو نقیصه، کار را برای جست‌وجوی آسان خواننده، دشوار کرده است. .‏

منابع مقاله

1. متن کتاب
2. مقدمه محقق
3. مقدمه مؤلف
4. حریری، عبدالحمید، «ملخص کتاب نشأة النحو»
5. ایمانیان، میثم، «یک نکته از یک علم؛ محمد طنطاوی و جستارهای وی در تاریخ نحو»: کتاب گزار تابستان و پاییز 1395 - شماره 2 و 3.