بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حدیث

بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حدیث
پدیدآوران	محمدی ری‌شهری، محمد (نويسنده) موسوی، رسول (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	الجنه و النار فی الکتاب و السنه. فارسی - عربی
ناشر	مؤسسه علمی فرهنگی دار الحديث. سازمان چاپ و نشر
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1390ش
چاپ	2
موضوع	احادیث اهل سنت - احادیث شیعه - بهشت (اسلام) - احادیث - جهنم - احادیث
زبان	عربی - فارسی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‎‏/‎‏ب‎‏9‎‏ ‎‏م‎‏3041‎‏3 141/5 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حدیث، اثر محمد محمدی ری‌شهری (1325-1401ش) است که با نگاه قرآنی و روایی، جایگاه و سرنوشت نیکوکاران و تبهکاران را بررسی کرده است. این کتاب در یک کار گروهی، با همکاری سید رسول موسوی و ترجمه حمیدرضا شیخی و تلاش دیگر محققان در دو جلد انجام یافته است.

این کتاب، بهشت و دوزخ را در دو بخش جداگانه پژوهش نموده است؛ بهشت، موضوع نخستین بخش کتاب است که با ذکر کاربردهاى واژۀ «جنّت» در قرآن و حدیث آغاز گردیده و در آن از جنّتِ موعود در سرای دیگر گفتگو می‌شود و حدیث‌های مربوط به آفرینش بهشت و دوزخ با دیدگاه‌های گوناگون گزارش شده است.

در کتاب به مشهورترین نام‌ها و اوصافی اشاره ه شده که در قرآن و احادیث برای بهشت موعود به‌کار رفته است. پس از آن به جاذبه‌هاى مادّى و معنوى بهشت، مانند جاذبه‌هاى دیدارى، خوردنى‌هاى لذیذ، آشامیدنى‌هاى گوارا، آوازهاى خوش، همسران زیبا، خدمتکاران مرواریدگون و مرکب‌هاى راهوار بهشت و هر چه را دل بخواهد و دیده از آن لذّت برد، پرداخته است و در آخر، گوشزد می‌کند که بالاترین لذّت در بهشت، خشنودى خدا و محبّت و دیدار قلبى اوست. در ادامه، آنچه که در بهشت نیست، مانند: خستگى، ترس، غم، بیمارى‌هاى جسمى و روحى، خواب و پیرى برشمرده شده و به آیه‌ها و حدیث‌هایی که به‌گونه‌ای ویژه، بهشت را در دیده‌ها جلوه داده و از غفلت پرهیز می‌دهند، اشاره گردیده است. همچنین، زمینه‌های راهیابی به بهشت با بهره‌گیری از حدیث‌های گوناگون به تفصیل بحث شده است؛ امّا کوتاه، به مانع‌های اعتقادى، اخلاقى و عملى ورود به بهشت توجه شده است.

کتاب، شمارى از نظام‌هاى حاکم بر بهشت (مانند اجازه‌نامه بهشت، نخستین کسانى که وارد بهشت مى‌شوند و آخرین پیامبران و مردمانى که وارد آن مى‌گردند) و درجات و رتبه‌های آن بر اساس معرفت و عمل را گزارش می‌کند. در آخر، به اهل‌بهشت‌بودن شمارى از اصحاب پیامبر(ص) و خاندان ایشان، اشاره کرده است و این، بدان معنا است که آنان تا پایان زندگى، از راه حق، منحرف نخواهند شد.

بخش دوم کتاب، با سرنوشت حتمى تبهکاران آغاز شده و حکمت آفرینش دوزخ و ماهیت کیفرهاى اخروى در آن بررسى ‌شده‌اند. در ادامه، از نام‌هاى دوزخ، هشدارهاى خداوند و پیشوایان الهى در باره آن، تشویق به یادآورى این جایگاه وحشتناک و پناه بردن از آن به خدا، ویژگى‌هاى دوزخ، آزارهاى روانى دوزخیان، ویژگى‌هاى اهل دوزخ و زیست جهنمی‌شان و آنچه انسان را گرفتار چنین سرنوشت شومى مى‌کند و آنچه مانع این گرفتارى مى‌گردد، گفتگو شده است. «نظام جهنم» و نام کسانى که در قرآن و احادیث اسلامى، دوزخى‌بودن آنان پیشگویى شده، پایان‌بخش کتاب است.

روش تدوین کتاب

در این اثر از همه حدیث‌های پیامبر (ص) و خاندان ایشان، یکسان بهره‌گرفته شده است؛ مبحث‌های کتاب، همۀ منبع‌های روایی شیعه و اهل سنت را به‌کار گرفته است، اما دعاهای کتاب فقط از پیامبر(ص) و پیشوایان شیعه(ع) است؛ از آوردن حدیث‌های تکرارى پرهیز شده است، مگر درجایی‌که دارای نکته مهمی در تفاوت واژه‌ها و اصطلاح‌ها بوده است یا اینکه متن حدیث، در متون شیعه و اهل سنّت، تفاوت داشته است و یا درجایی‌که متن حدیث، بیش از یک سطر نبوده و مربوط به دو باب بوده است. در متن‌هاى متعددی که از پیامبر(ص) و امامان(ع) رسیده است، حدیث پیامبر(ص) در متن، و نشانى احادیث ائمّه(ع) با ذکر عنوان و منبع، در پانوشت درج گردیده است، مگر آن‌که حدیث آنان، نکته تازه‌اى را دربرداشته باشد؛ در هر موضوع، پس از ذکر آیه‌های مربوط به آن، حدیث‌های پیشوایان، به‌ترتیب زمانى (از پیامبر تا امام مهدى) آورده شده‌اند، مگر آن‌که حدیثى در تفسیر آیه‌ای آمده باشد -که دراین‌صورت، پیش از حدیث‌های دیگر درج ‌شده است- و یا آن‌که تناسب موضوعى احادیث، ترتیب دیگرى را ایجاب کند.

در آغاز هر حدیث، فقط نام پیامبر(ص) یا امامى آمده که حدیث از او نقل شده است، مگر آن‌که راوى، فعل آنان را نقل کرده باشد، یا سؤال و جوابى در میان باشد و یا راوى، سخنى را در متن حدیث آورده باشد که کلام پیامبر (ص) یا آن امام نیست.

از نام‌های و لقب‌هاى متعدد پیامبر(ص) و امامان(ع)، به یکی از آن‌ها در آغاز روایت‌ها بسنده شده است؛ در پانوشت‌ها مگر در مواردی، منبع‌های احادیث به ترتیب معتبرترینِ آن‌ها تنظیم شده‌اند؛ هرگاه دسترسی به منابع اوّلیه ممکن بوده، حدیث مستقیماً از آن‌ها نقل گردیده است، آن‌گاه، نشانىِ بحار الأنوار (در احادیث شیعه) و کنز العمّال (در احادیث اهل سنّت) به عنوان دو منبع اساسى از جامع حدیث شیعه و اهل سنّت، افزوده شده است؛ همچنین، تلاش گردیده تا نسبت به صدور احادیث از معصومان (ع) اطمینان حاصل شود و نیز از قرینه‌های عقلى و نقلى براى اثبات محتواى احادیث بهره گرفته شود.‏

منابع مقاله

1. مقدمه مؤلف.