موسوعة أعلام العلماء و الأدباء العرب و المسلمين
| موسوعة أعلام العلماء و الأدباء العرب و المسلمین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بوسنینه، منجی (نویسنده) |
| ناشر | دار الجيل |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1425 ق یا 2005 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | دانشمندان اسلامی - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی نویسندگان عرب - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 8 |
| کد کنگره | CT 203 /ع4م8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
موسوعة أعلام العلماء و الأدباء العرب و المسلمين، تحت اشراف منجى بوسنينه و با مديريت محمدصالح الجابرى به انجام رسيده است. در اين اثر ائمه، علما و ادباى مذاهب اهل سنت و شيعه اماميه معرفى شده‌اند. هيئت علمى اين اثر از دانشگاه‌هاى كشورهاى مختلف انتخاب شده‌اند كه محمود فهمى حجاز (قزاقستان)، ابراهيم بن مراد (تونس) و محمد اسلم اصلاحى (هند) از آن جمله‌اند. محمدعلى آذرشب از اساتيد دانشگاه تهران نيز در خلق اين اثر سهيم بوده است. اين فرهنگ‌نامه در طول چهار سال آماده و در سال 1425ق2004/م به طبع رسيده است.
ساختار
از اين اثر، هشت جلد موجود است. در ابتداى اثر دو مقدمه از منجى بوسنينه و محمد صالح الجابرى آمده است. متن اثر به ترتيب حروف الفبا تا حرف «خاء» در جلد هشتم منتشر شده است. باقى جلدهاى كتاب موجود نيست.
از ويژگى‌هاى اين اثر شيوه علمى نگارش اثر است كه استنادات تمام مطالب با ذكر نام، جلد و صفحه كتاب، درون متن در كروشه ذكر شده است.
گزارش محتوا
اهداف متعددى براى نگارش اين دانشنامه ذكر شده كه از جمله مهم‌ترين آنهاست:
- شناساندن تمدن عربى به جهانيان و مشاركت‌هاى فكرى آن در تمدن بشرى و همچنين معرفى آثار علماى آنها در علوم مختلف.
- احياى نام علما و مبدعين و متفكرينى كه در شاخه‌هاى مختلف معرفتى اثرى تأليف كرده‌اند.
- مهيا كردن يك مصدر علمى عربى كه مرجعى مورد اطمينان براى مراجعه جويندگان معرفت اعم از اساتيد و محققین و دانشجويان باشد.
- پيوستن به امت‌ها و دولت‌هايى كه انتشار دانشنامه فرهنگى و مدنى خود را كامل كرده‌اند؛ خواه از دولت‌هاى متقدم يا همسايه يا جهان سوم باشند[۱]
از جمله نكاتى كه محمد صالح الجابرى در مقدمه‌اش به آن اشاره كرده اين است كه در نگارش اين اثر، علاوه بر بلاد عربى و مجامع علمى و تحقيقى آنها، از ديگر محققین جوامع عربى و اسلامى از تركيه تا بلاد فارس و هند استفاده شده است. وى تأكيد مى‌كند كه اگرچه در انتخاب متخصصين خبره دقت فراوان شده است، اما اين موضوع ما را از مراجعات و بازبينى مجدد برخى مداخل به جهت تطبيق با قواعد فنى بازنداشت؛ تا جايى كه گاه از مدخلى كه آن را تأمين‌كننده غرض و مطابق شيوه مقرر ندانستيم صرف نظر كرديم[۲]
شيوه معرفى اعلام بدين ترتيب است كه ابتدا در بالاى صفحه لقب يا كنيه مشهور به‌همراه نام مختصر شخص ذكر شده است. در ذيل آن در صورت اطلاع، تاريخ يا حدود ولادت و وفات به قمرى و ميلادى ذكر شده و در غير اين صورت نقطه‌چين آمده است. پس از آن، شرح حال فرد با ذكر نام كامل، مذهب، رشته علمى، انتساب، تاريخ وفات او گنجانده شده است. اگر نام او نياز به توضيح داشته باشد؛ مثلاً اصل آن غير عربى باشد، اشاره شده است. سفرهاى علمى و ملاقات او با ديگر شخصيت‌ها، مناصب و ديگر فعاليت‌ها و اتفاقات حياتش نيز در صورت اطلاع به‌اختصار آورده شده است.
ذكر آثار نویسنده، بخش ديگرى از مطالب كتاب را تشكيل داده كه با اشاره به تعداد آنها به‌اختصار معرفى شده‌اند. البته گاه به‌صورت موضوعى دسته‌بندى شده است[۳] در ادامه مصادر و مراجع با اطلاعات كامل كتاب و صفحات مورد استناد ذكر شده است. در انتهاى هر شرح حال نيز نام نویسنده يا نويسندگان شرح حال و مركز علمى و كشور آنها ذكر شده است.
معرفى ائمه اطهار(ع)، مانند امام جعفر صادق(ع)[۴]، اصحاب ايشان مانند جابر بن عبدالله انصارى[۵] و علماى عصر حاضر، مانند آقابزرگ تهرانى[۶] در كنار ائمه و علماى ديگر مذاهب اسلامى و نيز ادبا و نحويون بزرگى چون ابوالاسود دئلى[۷]، از جمله ويژگى‌هاى كتاب است.
اين اثر همانند ديگر آثار بشرى خالى از اشتباه نيست؛ مثلاً در معرفى يكى از آثار اسكافى، شرح نهج‌البلاغة (ابن ابي‌الحديد) به‌اشتباه «شرح البلاغة» ذكر شده است[۸]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب هر جلد در انتهاى آن ذكر شده است. كتاب، فاقد پاورقى است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.