البسيط في شرح الکافية

البسيط في شرح الکافية
پدیدآوران	ابن‌شرفشاه‌، حسن ‌بن‌ محمد (نويسنده) حلی، حازم سلیمان (محقق)
ناشر	المکتبة الأدبية المختصة
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1427ق
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	1427 /الف2 ک2022 6151 PJ
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

البسيط في شرح الكافية، نوشته حسن بن محمد استرآبادی (متوفای 715ق)، توضیحی مبسوط بر یکی از آثار مهمّ نحوی مالکی ابن حاجب، عثمان بن عمر به نام الكافية است.

این اثر، شرحی غیر مزجی است و شارح به‌ترتیب متن اصلی، همه مطالب نحوی را در 2 جلد توضیح می‌دهد.

ارزش و روش

برخی از ویژگی‌های کتاب حاضر عبارت است از:

1. این شرح به‌عنوان شرح کبیر نیز شهرت دارد.
2. نویسنده در موارد بسیاری مطالبی را از سایر نحویان و کتاب‌هایشان اقتباس کرده است؛ به‌عنوان مثال، از الكتاب سیبویه بسیار استفاده کرده و نام منبعش را نوشته و یا تأکید کرده که این نظر سیبویه است.
3. استرآبادی به آیات قرآن بسیار استشهاد کرده است.

انتقادها

برخی از اشکالات واردشده بر این کتاب، عبارت است از:

1. در موارد متعددی نویسنده از منابعی بهره برده، ولی منبعش را بیان نکرده است؛ به‌عنوان مثال او از شرح الکافیه رضیّ استرآبادی - که مهم‌ترین و دقیق‌ترین شرح است - ‌فراوان استفاده کرده، ولی منبعش را ذکر نکرده است.
2. بسیاری از عللی که استرآبادی در این کتاب ذکر می‌کند، سست و واهی است.
3. نویسنده گاهی پیوندی برقرار می‌کند که درست نیست، مانند عطف سیبویه بر بصریان.
4. استرآبادی گاهی مطلبی از منبعی نقل می‌کند، ولی به آن مراجعه نکرده است؛ مثلاً از سیبویه نقل کرده، ولی «الكتاب» را ندیده و با اعتماد به دیگران نوشته و به‌خاطر همین اعتماد نابجا، مطالبی به سیبویه نسبت داده که در «الكتاب» نیست و یا به مبرّد مطلبی نسبت داده که برخلاف کتاب «المتقتضب» است.
5. نویسنده گاهی نتوانسته اخبار ساختگی را تشخیص بدهد و آن را «حدیث شریف» شمرده است.
6. گاهی اشتباهات لغوی و نحوی نیز در این کتاب راه یافته است؛ به‌عنوان مثال او نوشته است: «و إن كان فيه اختلافاتٌ كثيرةٌ»؛ درصورتی‌که در قرآن، تعبیر «لوجدوا فيها اختلافاً كثيراً» (نساء: 82) آمده و نحویان و از جمله استرآبادی گویند که مصدر، مثنی و جمع نمی‌شود.

مآخذ تحقیق

مصحح برای تصحیح کتاب حاضر از 281 منبع (15 نسخه خطی و پایان‌نامه و 266 کتاب منتشرشده)، به زبان عربی استفاده کرده است.

منابع مقاله

مقدمه محقق، دراسه و متن کتاب.