جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة
جُنة الأمان الواقية و جَنة الإيمان الباقية و معروف به مصباح الكفعمی تألیف تقى‌الدين ابراهیم بن على كفعمى (840 - 905 هجرى) در موضوع ادعيه و زيارات مى‌باشد.
| جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة المشتهر بالمصباح | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کفعمی، ابراهیم بن علی (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الجنة الواقیة
الجنه الامان الواقیة المصباح مصباح الکفعمی |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | نجف اشرف - عراق |
| سال نشر | 1349 ش یا 1405 ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | اعمال السنه
اعمال الشهور دعاها زیارت نامه‌ها نماز - تعقیبات |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 267/63 /ک7م6 1349الف |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
كتاب مصباح بعد از «البلد الأمين» نوشته شده و در حقيقت منتخب و خلاصه‌اى از آن است.
تاريخ نگارش
شيخ تقى‌الدين كفعمى كتاب مصباح را در سال 895 هجرى تأليف كرده است يعنى 10 سال قبل از وفات.
ارزش كتاب
كتاب مصباح به خاطر مقبوليت عام و توجه گسترده به آن بارها از آن استنساخ شده است به طورى كه در همان قرون اوليۀ تأليف كتاب، خانه‌ها و سرزمين‌هاى اسلامى را فرا گرفت.
كفعمى در مقدمۀ كتاب مى‌گويد: «كتاب مصباح را از كتاب‌هاى مورد اعتمادى جمع‌آورى كردم كه بايد به ريسمان محكم آنها چنگ زده شود و آن را به گونه‌اى مرتب كردم كه خوانندۀ آن را به بالاترين درجات وصول به حضرت حق برساند.»
نكتۀ ديگر در ارزش كتاب اين است كه نام مصباح بر دو كتاب اطلاق مى‌شود:
- مصباح المتهجد، نوشتۀ شيخ طوسى كه به مصباح كبير هم معروف است.
- مصباح كفعمى، (كتاب حاضر).
مصباح كبير شيخ طوسى كتابى بود با مقبوليت بسيار بالا و در اكثر خانه‌ها نسخه‌اى از آن يافت مى‌شد. با آمدن مصباح كفعمى، معروف است كه مصباح المتهجد شيخ طوسى نسخ شد و جاى خود را به مصباح كفعمى داد.
منابع مقاله
نویسنده در پايان كتاب اسامى منابع خود را ذكر كرده كه تعداد آنها به 238 عنوان مى‌رسد. اين كتاب‌ها شامل موضوعات دعا، تفسير، فقه و زيارات مى‌شود.
ترتيب كتاب
مصباح داراى 50 فصل است كه ابتداى آن احكام وصيت و طهارت و مقدمات نماز است و با ذكر نمازهاى واجب و مستحب و تعقيبات نماز وارد بحث ادعيه شده است.
اعمال شب و روز و ادعيۀ مختلف هر يك در فصل‌هاى جداگانه‌اى ذكر شده است. از فصل 41 بحث زيارات شروع شده و پس از آن ايام سال را با ذكر ولادت‌ها و شهادت‌هاى ائمه عليهم‌السلام بيان كرده است.
سپس اعمال ماه‌هاى رجب تا ذى الحجة را آورده و در پايان كتاب نيز به عنوان خاتمه، آداب دعا را برشمرده كه شامل عوامل استجابت دعا و شرايط دعا كننده و کیفیت دعا و مقدمات و شرايط آن است.
ترجمه
كتاب مصباح داراى ترجمه‌هاى فراوانى است مانند:
- ترجمۀ مصباح، از قاضى جمال‌الدين بن فتح‌الله شيرازى ساكن هند.
- راحة الأرواح، از سيد محمدحسین خان موسوى جزائرى.
- ترجمۀ مصباح، از سيد محمدرضا حسینى.
- مونس العابدين، يا نيك بختيه، كه توسط ميرزا محمود بن على ترجمه شده است.
- مصباح الجنان و مفتاح الجنان، از شرف‌الدين بيرمى لارى كه علاوه بر ترجمۀ كتاب بر آن مقدمه و خاتمه‌اى نوشته و آن را همراه با تلخيص و تهذيب منتشر نموده است.
خلاصۀ كتاب
- الجنة الواقية، نوشتۀ مؤلف، كه به علت پر حجم بودن كتاب، كفعمى پس از انتشار آن تصميم به خلاصه كردن آن گرفت و آن را در 40 باب تنظيم كرد. وى اولين كسى بود كه كتاب را خلاصه كرده است.
- الأنوار المقتبسة من المصباح.
- ضياء الثقلين، نوشتۀ ميرزا حاتم نظّام ملكى.
ايشان علاوه بر منتخب ادعيۀ مصباح، بسيارى از مسائل احكام را اضافه كرده و ادعيه‌اى هم از مصباح المتهجد شيخ طوسى آورده است. در حواشى كتاب نيز تعليقه‌هايى دارد كه با عنوان «منه سلّمه الله» ذكر شده است.
حواشى
- الحاشية على جنة الأمان، نوشتۀ احمد بن محمد بن على قيومى مصرى.
- حاشيه بر مصباح، نوشتۀ تقى‌الدين ابراهیم بن على كفعمى.
اين كتاب مهم‌ترين حاشيه‌اى است كه توسط مؤلف بر كتاب مصباح نوشته شده است. اين حاشيه حجمى برابر با اصل كتاب دارد و بعضى از آنها را در حواشى صفحات كتاب آورده‌اند.
چاپ كتاب
چاپ استفاده شده در برنامه، داراى حاشيه‌هاى ارزشمندى از مصنف كتاب و شيخ طوسى مى‌باشد و نسخه بدل‌هاى كتاب در حاشيه آمده است. عناوين فصل‌ها و ادعيه نيز با خط درشت در حواشى كتاب ذكر شده است.
كتاب حاضر به خط ميرزا عبدالله حائرى تهرانى در سال 1321 هجرى نوشته شده و در چاپخانۀ مدرسۀ فخريۀ تهران چاپ شده. نسخۀ حاضر نيز از همان چاپ عكس بردارى شده و چاپ سنگى است.