خصائص التأليف النحوي في القرن الرابع الهجري
خصائص التالیف النحوی فی القرن الرابع نوشته سعود بن غازی ابوتاکی(معاصر) در صدد است تا به رویکردها و ویژگی‌های عموی آثار نحوی از رهگذر نوشته‌های نویسندگان قرن چهارم هجری قمری و در پهنه زمانی نزدیک به یک‌صد سال از سال 300-400 ق، بپردازد. [۱]
| خصائص التأليف النحوي في القرن الرابع الهجري | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابوتاکی، سعود بن غازی (نويسنده) |
| ناشر | دار غريب |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1425ق - 2004م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 977-215-807-8 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نویسنده تلاش نموده تا بر بیان صبغه عمومی آثار نحوی در قرن یاد شده متمرکز شود؛ ازاین‌رو از پرداختن به نوشته‌های ادبی که جنبه‌های صرفی یا بلاغی بر آنها سایه افکنده و همچنین به نوشته‌هایی که بیشتر به جنبه لغوی اهتمام داشته‌اند به جهت پرهیز از به درازا کشیده‌شدن سخن پرهیز کرده است. [۲]
کتاب در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول آن به مشخص‌کردن رویکردهای نحوی پرداخته است. مطالب نخست این بخش به رویکرد تجمیعی اختصاص‌یافته است. در این بحث به آثاری که به جمع مسائل و موضوعات نحوی پرداخته و متعرض بسیاری از مسائل آن همراه با آراء نحوی، احکام، ادله و شواهد شده و در مواردی به طرح مسائل صرفی، بلاغی و عروضی و برخی مسائل ادبی پرداخته، توجه شده است. ازجمله این آثار کتاب «ماینصرف و ما لا ینصرف» (م 310ق)، «شرح الکتاب» سیبویه(م 180ق) نوشته ابوسعید سیرافی(م 368ق)، برخی از آثار ابوعلی فارسی(م 377ق) نظیر «المسائل المنثورة» و ...است که مورد بررسی نویسنده قرار گرفته‌اند. [۳] در بحث دیگر آثار نحوی با رویکرد تعلیمی بررسی شده�اند. این آثار شامل کتاب‌هایی که به هدف آموزش نوشته شده و غالباً مباحث را با ذکر قاعده آغاز کرده‌اند. پرهیز از ذکر مطالب به شکل تفصیلی و بیان اختلاف‌نظرها و شواهد به‌صورت محدود از مشخصات این‌گونه آثار است. از جمله آثار یاد شده فعلت و افعلت زجاج، مقصور و ممدود نفطویه(م 323ق) و.... است. [۴]
رویکرد تاصیلی از مباحث دیگر این بخش است که نویسنده در آن به آثاری پرداخته که جهت‌گیری آنها توجه به اصول یا ادله عقلی و نقلی است که نحویان آنها را مصدر حقیقی قواعد نحوی قلمداد نموده‌اند از قبیل سماع، قیاس، استصحاب و... است. از جمله نوشته‌های که در این رویکرد موردبحث قرار گرفته‌اند، اصول ابن سراج الایضاح فی علل النحو زجاجی، المسائل الشیرازیات فارسی و.... است. [۵] در بحثی دیگر آثار نحوی با رویکرد تطبیقی مطرح شده‌اند. این آثار شامل نوشته‌های نحوی است که باتکیه‌بر قرآن، شعر، اقوال و امثال فصیح و بجای مانده از عرب نوشته شده است. [۶] نویسنده در پایان مباحت مربوط هر یک از رویکردها، به ویژگی‌های مشترک آثار معرفی شده پرداخته است. [۷]
بخش دوم به بررسی و تحلیل رویکردهای آثار نحوی مطرح شده پرداخته و به اصولی که نوشته‌ها بر آن تکیه کرده، و همچنین امور تأثیرگذار بر نوشته‌ها و... در قرن یاد شده پرداخته است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.