قصص العلماء

‏قصص العلماء
پدیدآوران	تنکابنی، محمد بن سلیمان (نويسنده)
ناشر	علميه اسلاميه
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	13سده
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	شیعه - سرگذشت نامه - فقیهان - شیعه - مجتهدان و علما - سرگذشت نامه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏ت‎‏9‎‏ق‎‏6 55/2 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

قصص العلماء اثر میرزا محمد تنکابنی (1234/1235- 1302ق)، زندگی‌نامه و احوال و آثار 155 نفر از علمای شیعه به زبان فارسی است که به گفته مؤلف، به‌ترتیب اجازات و ازمنه و اعصار، نام آنها را ذکر و شرح حالشان را بیان کرده است.</ref>.ر.ک: متن کتاب، ص 3</ref>

مؤلف، سبب نگارش کتاب را احیای نام و مقام و منزلت علمای شیعه می‌داند؛ چراکه برخلاف تذکره‌هایی که در وصف حال شعرا و یا حتی تاریخ نصاری و مجوس نوشته شده است، درباره شرح حال علمای شیعه، که در عصر غیبت ملجأ و مأوای شیعه محسوب می‌شوند، آثار اندکی نوشته شده است و اغلبشان مجهول مانده‌اند.

اغلب علمایی که نامشان در این کتاب آمده از مشایخ اجازه و اصحاب تألیف قرن سوم تا اواخر قرن سیزدهم‌اند و بیش از شصت درصد آنان به دوره صفویه و پس از آن تعلق دارند. به‌علاوه، چنانچه تنکابنی اشاره کرده، شرح‌حال شمار زیادی از عالمان نیز به مناسبت ذکر شده است. تنکابنی چهارمین زندگینامه را به معرفی تفصیلی خود و آثارش اختصاص داده است. وی در این کتاب علاوه بر شرح‌حال علما و بیان پاره‌ای نصایح و مواعظ در ضمن آنها، مناظرات و حکایاتی بدیع از دانشمندان نقل کرده و به شرح‌حال کسانی مانند سید علی‌محمد باب و شیخ احمد احسایی و نقد و رد آرای آنان پرداخته است. این کتاب به تعبیر مؤلف حاصل محفوظات، شنیده‌ها و تتبع پنجاه ساله اوست که در 1290ق در مدت سه ماه نوشته است. برخی از مطالب آن نیز با کتاب مختصر وی در همین زمینه به نام تذکرة‌العلماء مشترک است.

وی در کنار اشاره اجمالی به زندگی‌نامه افراد، نام اساتید و شاگردان و آثار و حتی کرامات برخی از ایشان را آورده است. از جمله شخصیّت‌های مشهوری که وی شرح حال ایشان را در این کتاب ذکر کرده می‌توان به شیخ محمدحسن صاحب‌جواهر، ملاعلی کنی، ملا احمد و ملا محمّدمهدی نراقی، سید محمّدباقر شفتی، سید مهدی بحرالعلوم، شیخ جعفر کاشف‌الغطاء، محمدتقی و محمدباقر مجلسی، شیخ بهایی، شهید اول و ثانی، آقا حسین خوانساری، ابوعلی سینا، سید بن طاووس، محقّق کرکی، کلینی، شیخ مفید، سید رضی و سید مرتضی علم‌الهدی، خواجه نصیرالدّین طوسی، شیخ صدوق، فیض کاشانی، شیخ طبرسی، علامه حلّی، نجاشی و کشّی اشاره کرد.

منابع مقاله

1. متن کتاب.
2. سلمانی، پرویز، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 8، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1383.