خطیب تبریزی، یحیی بن علی

    از ویکی‌نور
    خطیب تبریزی، یحیی بن علی
    NUR05997.jpg
    نام کاملیحیی بن علی خطیب تبریزی
    نام‌های دیگرابوزکریا یحیی بن علی بن محمد بن حسن بن بسطام شیبانی
    نام پدرعلی
    ولادت421ق
    محل تولدتبریز، ایران
    رحلت502ق
    مدفنباب ابرز بغداد
    پیشهادیب، لغت‌شناس و نحوی قرن پنجم

    یحیی بن علی خطیب تبریزی (421-502ق)، ادیب، لغت‌شناس و نحوی قرن پنجم.

    ولادت

    ابوزکریا یحیی بن علی بن محمد بن حسن بن بسطام شیبانی که شرح‌حال‌نویسان غالباً او را خطیب تبریزی معرفی کرده‌اند، اما یاقوت حموی آن را اشتباه می‌داند و معتقد است ابن خطیب درست است[۱]، در سال 421ق هنگام ظهور سلجوقیان آسیای شمالی متولد شد. منابع متقدم اشاره‌ای به محل تولد او نکرده‌اند، اما بروکلمان او را زاده تبریز می‌داند[۲].

    تحصیلات

    تحصیلات ابتدایی خود را تحت‌ نظر معلمین تبریز در مدرسه شیخ ابوسلبا به اتمام رساند[۳]، سپس در حدود سال 450ق وارد دمشق شد و در آنجا از محضر خطیب بغدادی بهره برد. او در شام و شهرهای آن نزد شماری از بزرگان وقت استماع حدیث کرد و از محضر عبدالقادر جرجانی نیز استفاده نمود. ابوزکریا در جوانی به مصر سفر کرد. در آنجا ابوالحسن بن بابشاذ (متوفی 469) نزد او علم لغت را فراگرفت. وی سپس به بغداد رفت و در مدرسه نظامیه بغداد به تدریس ادبیات پرداخت و کتابداری آنجا را نیز به‌عهده گرفت و تا پایان عمر در بغداد بود[۴].

    وفات

    خطیب تبریزی به سال 502ق در بغداد درگذشت و در باب ابرز به خاک سپرده شد[۵].

    آثار

    1. الإيضاح في فسر شعر أبي‌تمام؛
    2. تهذيب إصلاح المنطق؛
    3. تهذيب الألفاظ؛
    4. شرح اختيارات المفضل (شرح المفضليات)؛
    5. شرح القصائد العشر (شرح المعلقات السبع)؛
    6. شرح ديوان عنترة؛
    7. شرح على ديوان أشعار الحماسة (شرح ديوان الحماسة)؛
    8. شرح قصيدة بردة (بانت سعاد)؛

    و...[۶].

    پانویس

    1. ↑ ر.ک: فرزانه، بابک، ج22، ص443
    2. ↑ ر.ک: نصراللهی، یدالله، ج15، ص‌734
    3. ↑ ر.ک: دولت‌آبادی، عزیز، ص66
    4. ↑ ر.ک: نصراللهی، یدالله، ج15، ص‌734
    5. ↑ ر.ک: همان
    6. ↑ ر.ک: فرزانه، بابک، ج22، ص444-445

    منابع مقاله

    1. نصراللهی، یدالله، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ج15، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ دوم، 1378، به آدرس:

    https://rch.ac.ir/article/Details/8662

    1. فرزانه، بابک، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج22، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388، به آدرس:

    https://www.cgie.org.ir/fa/article/240776/%D8%AE%D8%B7%DB%8C%D8%A8-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D8%8C-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B2%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7

    1. دولت‌آبادی، عزیز، «خطیب تبریزی و آثار او»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله زبان و ادب فارسی، بهمن 1330-‌ شماره 25 و 26 ISC (‎7 صفحه - ‌از 65 تا 71)، به آدرس:

    https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/48309/%D8%AE%D8%B7%DB%8C%D8%A8-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%88?q=%D8%AE%D8%B7%DB%8C%D8%A8%20%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C%20%D9%88%20%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1%20%D8%A7%D9%88&score=25.0&rownumber=1



    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=خطیب_تبریزی،_یحیی_بن_علی&oldid=639603»