حدائق الياسمين في ذكر قوانين الخلفاء و السلاطين
| حدائق الياسمين في ذکر قوانين الخلفاء و السلاطين | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صباغ، عباس (محقق) ابن کنان، محمد بن عیسی (نویسنده) |
| ناشر | دار النفائس |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1412 ق یا 1991 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | پادشاهی - آداب و رسوم
شاهان و فرمان روایان - آداب و رسوم کشور داری - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | JC 49 /الف2ح4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
حدائق الياسمين فى ذكر قوانين الخلفاء و السلاطين، به زبان عربى، توسط محمد بن عيسى بن كنان، در توضيح اصطلاحاتى كه در ميان خلفا و پادشاهان پيشين مرسوم بوده و اكنون فهم معناى آنها دشوار است و نيز در ذكر صاحب‌منصبان و هيئات و اداراتى كه دولت بر آنها استوار است و... تأليف گرديده است.
ساختار
كتاب، مشتمل بر يك مقدمه، شش باب و يك خاتمه است. ابواب كتاب، به‌صورت زير تنظيم شده است:
باب اول، داراى دو «قسم» است كه قسم اول، از پنج «مقصد» و قسم دوم، از هفت «مقصد» تشكيل يافته است.
باب دوم، شامل دو «نوع» است كه نوع اول، از سه «مرتبه» و نوع دوم، از پنج «ضرب» تشكيل شده است.
باب سوم، داراى دو «نوع» است كه نوع اول، متشكل از دوازده «نظر» و نوع دوم، شامل دو «وظيفه» است.
باب چهارم، مشتمل بر چهارده «وظيفه» است.
باب پنجم، داراى چهار «طايفه» است.
باب ششم، مشتمل بر هفت «مهتار» است(البته طبقه ششم با عنوان «معلم» و طبقه هفتم با عنوان «مصحف‌دار» ياد شده است).
گزارش محتوا
پاره‌اى از مباحث مطرح شده در اين كتاب عبارت است از:
- امورى كه به پادشاه اختصاص دارد، از قبيل شعار مملكت و رسومى كه پادشاه به‌وسيله آنها از ساير پادشاهان متمايز مى‌گردد؛ شعارهايى همچون جامه، تخت، قلم، ليقه، مقصوره (اتاقكى محصور كه امام، در هنگام ايراد خطبه، در آن مى‌ايستد) و...؛
- امور مهمى كه از قواعد سلطنت است و مى‌بايست سلطان آنها را مد نظر قرار دهد؛ امورى از قبيل تجهيز قاصدان و فرستادگانى كه به سوى پادشاهان ممالك اطراف فرستاده مى‌شوند، غداويه (گروه‌هايى كه از قديم الايام در نزد سلاطين از هيبت و عظمت برخوردار بوده‌اند، مثل باطنيه در دوره عباسيان)، جاسوسان و حاملان نامه‌هاى خصوصى و مهم سلطان، نامه‌رسان و احوال وى؛
- هيئت سلطان در مواردى از قبيل ازاله مظالم، نماز عيدين، تيراندازى و...؛
- عادت سلطان در پرداخت ارزاق و مزد به اقشار گوناگون از قبيل، سپاهيان، ملازمان، قضاة و علماء و مدرسين و...؛
- عادت و آداب در مورد خبرهايى كه از اطراف و اكناف مى‌رسد، مانند اخبارى كه از يك سلطان، به‌صورت مكاتبه‌اى، توسط قاصد وى به نزد سلطان ديگر ارسال مى‌شود و اخبارى كه از سوى نواب حاكم از بلاد مختلف مى رسد و...؛
- چينش سپاه و مقدمات و مؤخرات آن؛
- سران و مسئولان مختلف، از قبيل مسئول آموزش، مسئول اسلحه‌خانه و...؛
- ذكر عناوين و شرح وظايف كسانى كه ملازم سلطان هستند و على الدوام در اطراف وى حاضرند(عناوينى كه در اين مورد ذكر شده است، بعضى عربى، پاره‌اى فارسى و برخى تركى است)؛
- ولايت صاحب‌منصبان دينى، همچون قضاة و مفتيان و خطباء و...؛
- نظارت‌هايى كه بايد بر اقشار و گروه‌ها و امور مختلف، توسط ناظران متعدد صورت گيرد.
وضعيت كتاب
فهرست‌هاى پايانى كتاب، عبارتند از:
- فهرست مصادر و مراجع؛
- فهرست اعلام؛
- فهرست اماكن و بلاد؛
- فهرست مصطلحات؛
- فهرست موضوعات.
در پاورقى‌هاى كتاب، توضيح اصطلاحات مغلق و مطالبى كه در نسخه‌هاى ديگر به‌گونه ديگرى ذكر شده‌اند، آورده شده است.