تاريخ الصحابة الذين روي عنهم الأخبار
| تاريخ الصحابة الذين روي عنهم الأخبار | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ضناوی، بوران (محقق) ابن‌حبان، محمد بن حبان (نویسنده) |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1408 ق یا 1988 م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تاريخ الصحابة الذين رُوي عنهم الأخبار، از آثار محمد بن حبان بن احمد بن حبان(متوفاى 354ق) است كه در آن، برخى از صحابه (1608 نفر از مردان و زنان) را معرفى كرده كه از آنان روايتى نقل شده است.
اين كتاب را «بوران ضناوى» (از مركز الخدمات و الأبحاث الثقافية) تحقيق و تصحيح كرده است.
ساختار
اين كتاب از مقدمه مصحح و متن اصلى (معرفى صحابه به ترتيب الفبايى) تشكيل شده است.
متأسفانه نویسنده مقدمه‌اى براى اثرش ننوشته و به اين ترتيب بسيارى از پرسش‌هاى روش‌شناسه‌گانه در مورد نگارش آن بى‌پاسخ مانده است.
گزارش محتوا
برخى از مطالب جالب اين كتاب، عبارت است از:
- مصحح در معرفى اثر حاضر چنين آورده است: ابن حبان در كتابش «تاريخ الصحابة» قصد كرده كه اسامى صحابيانى را ذكر كند كه از آنان روايتى نقل شده و آن را بر اساس حروف الفبا منظم ساخته و بعد كنيه‌ها را به آن ملحق كرده و تعداد 1608 نفر از مردان و زنان را آورده است و بعد از مراجعه دريافتم كه اين كتاب جزئى از كتاب مؤلف به نام «الثقات» (جزء اختصاصى صحابه) است و چون در بين منابع، در فهرست آثار ابن حبان بر كتابى به اين نام دست نيافتيم دانستيم كه اين نام را ناسخ يا فهرست‌نويس قرار داده... من مى‌گويم كه ابن حبان از اين كتاب قصد احاطه نداشته و در بيشتر موارد بر مشاهير اكتفا كرده است.[۱]
- نویسنده با ديده قبول، روايت عشره مبشره را نقل كرده.[۲]و آن را بدون هيچ نقدى رها ساخته است؛ درحالى‌كه حديث‌شناسان اين روايت را از نظر سندى، مجعول مى‌دانند و محتواى آن نيز از نظر تاريخى و اعتقادى پذيرفتنى نيست و پرسش‌هاى چالشى و تأمل‌برانگيزى را مطرح ساخته و پژوهش‌ها و نقدهاى متعددى نيز در اين موضوع انجام شده است.[۳]
- سلمان فارسی، ابوعبداللّه، اصلش از روستایى در اصفهان بود. او همان است كه به او «سلمان الخير» گفته مى‌شود و هر كسى كه بپندارد كه آنها دو نفرند، گرفتار وهم شده است. وى در كوفه سكونت داشت و در زمان خلافت حضرت على(ع)، در مدينه سال 36ق، بعد از جنگ جمل درگذشت.[۴]
- نویسنده برخى از زنان را نيز شناسانده و اين شناسايى گاه فقط با ذكر نام شخص و گاه همراه با نام پدرش است و هيچ اطلاع ديگرى اضافه نشده است، مانند ام‌حبيبه بنت عباس بن عبدالمطلب، ام‌عبداللّه، ام‌حكيم بنت وداعه، ام‌الحصين احمسيه، ام‌حفيد بنت الحارث، ام‌سليم بنت ابوحكيم، ام‌قيس هذليه، ام‌سنبله، ام‌سنان اسلميه، ام‌مطاع اسلميه، ام‌كرز كعبيه و.[۵]و گاه همراه با يكى دو اطلاع كوتاه است، مانند:
- - ام‌عبداللّه بنت اوس بن ثابت انصارى: كه درباره او نوشته شده: براى او مصاحبتى است؛
- - ام‌شريك: كه افزوده شده: جابر بن عبداللّه از او روايت كرده است؛
- - ام‌فروه جده قاسم بن غنام: كه افزوده شده: او از بيعت‌كنندگان بود.[۶]
- آخرين مطلب كتاب اين است: ام‌ورقه بنت حمزة بن عبدالمطلب، دختر عموى رسول خدا(ص) كه در نامش اختلاف است؛ برخى گفته‌اند: عماره و بعضى: امامه و امّ‌الفضل هم گفته شده است.[۷]
وضعيت كتاب
براى كتاب حاضر، در پايان آن، فهارس فنى (آيات، احاديث، اعلام رجال، اعلام نساء، كنيه‌هاى رجال، كنيه‌هاى نساء) و فهرست منابع و فهرست اجمالى مطالب فراهم شده است.[۸]
مصحح، تصوير آغاز و انجام نسخه خطى اثر حاضر را نيز آورده است.[۹]
پانويس
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث، محمد محمدى رى‌شهرى و رسول موسوى، ترجمه حميدرضا شيخى، سازمان چاپ و نشر مؤسّسه علمى فرهنگى دارالحديث، قم چاپ اول، 1390ش.