سبل الهدی و الرشاد في سيرة خير العباد
سبل الهدی و الرشاد في سيرة خير العباد از جمله مفصل‌ترين كتب مربوط به سيره پيامبر اعظم(ص) است كه توسط محمد بن يوسف صالحى شامى عالم قرن دهم هجرى نوشته شده است.
| سبل الهدی و الرشاد في سيرة خير العباد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شمس شامی، محمد بن یوسف (نویسنده)
معوض، علی محمد (محقق) عبدالموجود، عادل احمد (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | سبل الهدی و الرشاد |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1414 ق یا 1993 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | احادیث اهل سنت
اسلام - تاریخ - از آغاز تا 11ق. - سال شمار محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - سرگذشت‌نامه محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - فضایل |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 12 |
| کد کنگره | BP 22/7 /ش8س2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اهميت اين اثر به آن است كه مجموع مباحث مربوط به سيره پيامبر(ص) را ارائه كرده و در دسترس قرار داده است. او نوشته خود را از سيصد مصدر در زمينه‌هاى مختلف حديث و تاريخ و سيره و طبقات و رجال و تفسير و ادب و لغت و... يعنى آنچه در روزگار او در دسترس بوده، گردآورده است. لذا براى تحقيق در موضوع تاريخ صدر اسلام و سيره نبوى از مراجعه به اين كتاب چاره‌اى نيست.
مؤلف، اين كتاب را حاصل عمر خود دانسته و در مقدمه مى‌نويسد: «اين كتابى است كه من آن را از ميان بيش از سيصد كتاب جمع‌آورى و انتخاب كرده‌ام و همه كوششم در به دست آوردن اطلاعات صحيح بوده است... و در آن از احاديث جعلى هيچ نياورده‌ام». تعداد ابواب كتاب بيش از هزار است و صالحى در پايان هر باب و پس از آنكه روايات مربوطه را آورده است، به توضيح مشكلات و بيان معناى الفاظ غريب و چگونگى ضبط كلمات مشكل مى‌پردازد.
منابع مقاله
وى از منابعى چون روض الانف سهيلى، شرح خشنى بر سيره ابن هشام، زاد المعاد ابن قيم جوزيه، عيون الاثر ابن سيد الناس، سيره مغلطاى، امتاع الاسماع مقريزى و سمهودى در وفاءالوفاء نقل كرده و براى عالمان بزرگ يا کتاب‌هايى كه به طور مكرر نام برده، اختصارات و رموزى قرار داده است. در بخش نخست از هر باب، معمولاً همه اطلاعات ممكن از همه مصادر موجود و در دسترس آمده و اختلافات در نقل در كنار هم قرار مى‌گيرد، و مصادر و راويان آنها معين و مشخص شده‌اند. مانند مقايسه سند و متن اخبار تاريخى با يكديگر.
با آنكه نسخ متعددى از اين كتاب وجود دارد، محققان كتاب، نسخه اصل آن را نسخه كتابخانه صنعاء قرار داده‌اند؛ زيرا كامل‌تر و صحيح‌تر بوده است. در اين تحقيق، روايات و نصوص وارد در كتاب را با مآخذ اوليه آن مانند سيره ابن هشام و مغازى واقدى و تاريخ طبرى و امتاع الاسماع و كتاب‌هاى مسلم و بخارى و غيره مطابقه و مقابله كرده و جلد و صفحه مآخذ را در پاورقى مشخص مى‌كنند.
ویژگی‌ها
مؤلف بر خلاف كتب معمول سيره و تاريخ به توضيح مشكلات موجود در منقولات اعم از آيات شريفه و احاديث و متون تاريخى و اشعار نقل شده مى‌پردازد و بخش وسيعى از كتاب را به اين مهم اختصاص داده است. از ديگر مزاياى اين اثر، نقد و بررسى رواياتِ نقل شده است. البته بسيارى از اين نظرات و تحقيقات، يافته‌هاى پيشينيان است كه مؤلف با استفاده از آنها و با تصريح به نام و نشان مأخذ خويش به نقد و بررسى روايات و اطلاعات مى‌پردازد. از ديگر مزاياى اين اثر، سلسله‌اى از اطلاعات و تحقيقات كتاب‌شناسى و رجالى است كه مؤلف به طور ضمنى در مطاوى كتاب مى‌آورد و پاره‌اى از متون مهم سيره و رجال بزرگ آن را مى‌شناساند. شامى با جملاتى از قبيل: «تواترت الاخبار» و «فيه من عدم التثبت ما ترى»، «رواه ابوداود و الترمذى و قال حسن صحيح» و «القول الاول رواه ابونعيم بسند ضعيف عن ابن عباس... و القول الثانى رواه الطبرانى و البيهقى و الضياء بسند صحيح...» به اظهار نظر پرداخته است.