معارف قرآن (مصباح یزدی)

معارف قرآن تألیف آیت الله محمدتقی مصباح یزدی (1313-1399ش)، سلسه درس‌هایی است که در مؤسسه در راه حق قم تدریس شده و پس از پیاده کردن از نوار و ویرایش آنها به وسیله سید علی موسوی گرمارودی به طبع رسیده است.

‏معارف قرآن
پدیدآوران	مصباح یزدی، محمد تقی (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	خدا شناسی - کیهان شناسی - انسان شناسی
ناشر	مؤسسه در راه حق
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1368ش
چاپ	2
موضوع	خدا شناسی - کیهان شناسی - انسان شناسی
زبان	فارسی
تعداد جلد	3
کد کنگره	/م6م6 103/1 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نویسنده در مقدمه کتاب به احیاء قرآن در عصر حاضر توسط علامه طباطبایی اشاره کرده که با تدریس و نوشتن تفسیر المیزان گامی بلند در این راه برداشتند. ولی از آنجا که گنجانیدن یک دوره تفسیر کامل در برنامه‌های درسی میسر نبوده است، نویسنده تصمیم به دسته‌بندی مطالب قرآنی در ضمن یک سیستم منطقی با بیانی موجز و متناسب با کتاب درسی و در عین حال، ساده و روان گرفته است.

نویسنده مباحث کتاب را با این عبارت آغاز کرده است: «همانطور که امیرالمؤمنین صلوات‌الله‌علیه فرموده‌اند، قرآن کریم اقیانوس بی‌کرانی است که رسیدن به اعماق آن جز برای معصومان صلوات‌الله‌علیهم‌اجمعین میسر نیست، با این حال، هم خود قرآن و هم حضرات معصومان(ص) به مردم توصیه می‌فرمایند که در آیات قرآن تدبر کنند: کتاب انزلناه الیک مبارک لیدبروا آیاته.

سپس برای دسته‌بندی آیات قرآن کریم سه طرح ارائه کرده و پس از بررسی آنها این‌گونه نتیجه‌گیری می‌کند: «بنابراین بهتر است محور همه معارف قرآنی را الله قرار دهیم که کاملاً با روح تعالیم قرآن سازگار است و نخست به مسائل خداشناسی و انسان‌شناسی وارد شویم، سپس سایر مسائل انسانی را از راه تدبیر و تربیت الهی نسبت به انسان مورد بحث قرار دهیم». لذا نظام معارف قرآنی را به‌صورت زیر در نظر می‌گیرد: خداشناسی، جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، راه‌شناسی، راهنما شناسی، قرآن شناسی، اخلاق یا انسان‌سازی قرآن، برنامه‌های عبادی قرآن، احکام فردی قرآن و احکام اجتماعی قرآن.

قرآن کریم مملو از عجایب است؛ از جمله عجایب این است که در قرآن کریم کلمه توحید و مشتقاتش اصلاً به‌کار نرفته است. اگر سراسر قرآن را بررسی کنید، یک‌ جا کلمه توحید را نخواهید یافت؛ اصلاً کلمه توحید به‌کار نرفته که ما بنشینیم و دعوا کنیم که توحید قرآن به چه معناست؟ آنچه قرآن به عنوان اولین اصل مطرح می‌کند این است که باید «معتقد باشیم که جز اله واحدی نیست» باید جز الله را پرستش نکنید، «الهکم اله واحد».

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.