النزهة السنية في أخبار الخلفاء و الملوك المصرية
النزهة السنية في أخبار الخلفاء و الملوك المصرية (أخبار الخلفاء)، اثر حسن بن حسین بن احمد، معروف به ابن طولونی، با تحقیق محمد کمال‌الدین عزالدین علی، در موضوع گزارش‌های مربوط به دولت خلفای اسلامی (از زمان رحلت پیامبر(ص) تا زمان خلافت المستنجدبالله عباسی) و نیز والیان عباسی که در مصر از زمان فتح تا زمان نویسنده اقامت داشته‌اند، می‌باشد.
| النزهة السنية في أخبار الخلفاء و الملوك المصرية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن طولوني، حسن بن حسین (نویسنده) علي، محمد کمال‌الدين (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | اخبار الخلفاء |
| ناشر | عالم الکتب |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | مجلد1: 1408ق , |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شاهان و فرمان روايان مصر - تاريخ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DT 95 /الف2ن4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب به زبان عربی، در سال 882ق و برای خزانه امیر «یشبک من مهدی» نوشته شده است.[۱].
ساختار
کتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در سه بخش و یک خاتمه، تنظیم شده است. مطالب بسیار مختصر بوده و در مورد هریک از خلفا و سلاطین، به نام، کنیه، تاریخ بیعت یا به سلطنت رسیدن و مدت خلافت یا سلطنت، اشاره گردیده است.
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، در ابتدا زندگی‌نامه تقریبا مختصری از نویسنده و آثار وی ارائه و سپس به موضوع کتاب و عملیات تحقیق، اشاره گردیده است.[۲].
در بخش اول، ابتدا به‌صورت بسیار مختصر، به زمان، مکان و نحوه تولد پیامبر(ص) اشاره گردیده و در ادامه، نام، نام پدر، زمان بیعت و مدت خلافت هریک از خلفای راشدین، ذکر شده است.[۳].
به‌عنوان مثال، نام ابوبکر، عبدالله بن ابی‌قحافه بوده و در ماه ربیع الاول سال یازدهم هجری، برای وی بیعت گرفته شد و مدت دو سال و سه ماه و نه روز، خلافت کرد[۴].
در بخش دوم، خلفای بنی‌امیه ذکر گردیده‌اند. از بنی‌امیه 14 نفر (البته نویسنده، عبدالله بن زبیر را نیز در ضمن آنها ذکر کرده که در این صورت تعداد آنها 15 نفر می‌شود)
مدت 92 سال، حکومت کردند که نام آنها به‌ترتیب عبارت است از: معاویة بن ابی‌سفیان، یزید بن معاویه، معاویة بن یزید، عبدالله بن زبیر، مروان بن حکم، عبدالله بن مروان، ولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبدالملک بن مروان، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک، هشام بن عبدالملک، ولید بن یزید بن عبدالملک، یزید بن ولید بن عبدالملک، ابراهیم بن ولید بن عبدالملک و مروان بن محمد بن مروان[۵].
بخش سوم، به ذکر نام خلفای بنیعباس، از ابتدا تا زمان مؤلف (خلافت المستنجدبالله عباسی) اختصاص یافته است. این افراد، سی و هفت نفر بوده که مدت 524 سال، حکومت کردند. برخی از این افراد، عبارتند از: ابوالعباس سفاح، ابوجعفر منصور، المهدی محمد، موسی الهادی بن المهدی، هارون‌الرشید، محمد امین بن رشید، عبدالله مأمون، معتصم، هارون بن معتصم، متوکل بن معتصم، محمد بن منتصر، المستعین احمد بن محمد معتصم، المعتز بن متوکل، مهتدی بن واثق و..[۶].
در خاتمه، نخست گفته شده: مجموع عباسیانی که در مصر اقامت گزیدند، 13 نفر بوده‌اند و اولین آنها، «الحاکم احمد بن الامیر الحسن»، والی خلیفه «المستنجد» می‌باشد.
سپس نتیجه گرفته شده که مجموع کسانی که خلیفه بشمار آمده‌اند، تا به امروز (زمان نویسنده) به‌طور پی‌درپی 70 نفر می‌باشند.
آنگاه این 70 نفر، به‌حسب شهرهایی که در آنها اقامت داشته‌اند، تقسیم‌بندی شده‌اند[۷].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب و فهرست منابع مورد استفاده در یافتن زندگی‌نامه اعلام و فهرست منابع و مصادر مورد استفاده محقق، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها، به شکل مفصل و مبسوط، به ذکر منابع پرداخته شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.