التبصرة و التذكرة
| التبصرة و التذكرة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صیمری، عبد الله بن علی بن اسحاق (نويسنده) علیالدین، ف‍ت‍ح‍ی اح‍م‍د (محقق) |
| ناشر | دار الفکر |
| مکان نشر | سوریه - دمشق |
| سال نشر | 1402ق - 1982م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
التبصرة و التذکرة، نوشته ابومحمد عبدالله بن علی بن اسحاق صیمری از نحویان مکتب بصری قرن چهارم هجری است که با تحقیق علیالدین، ف‍ت‍ح‍ی اح‍م‍د مصطفی در دو جلد عرضه شده است. در نخستین جلد و در جزء اول از جلد دوم کتاب، موضوع‌ها و مبحث‌های دانش نحو بررسی شده است و در جزء دوم از جلد دوم، دانش صرف ارائه گشته است. نام اصلی کتاب «تبصرة المبتدی و تذکرة المنتهی» است که به اختصار التبصرة و التذکرة خوانده می‌شود.[۱]این اثر امهات موضوع‌ها و مبحث‌های دانش صرف و نحو را دربردارد.
علیالدین دو انگیزه برای پژوهش تبصره داشته است: یکی، اینکه دیدگاه‌ها و آرای صیمری نحوی در آثار بزرگان دانش نحو عربی دیده می‌شود؛ کسانی همچون سهیلی، ابوعلی شلوبین (دو شیخ اندلسی)، ابوحیان، ابن عقیل، سیوطی، ابن مالک، مرادی و دیگران از آرای ممتاز او بهره جسته‌اند. دیگر اینکه، هرچند صیمری جایگاه ویژه‌ای را در میان نحویان دارد و از نظریه‌های ممتازی در دانش نحو برخوردار است و آرای برگزیدۀ او در میان کتاب‌های نحویان بسیار دیده می‌شود، اما از شهرت درخور توجهی برخوردار نیست و در مصدرهای تاریخی نیز از زادروز، سالمرگ، جایی که به دنیا آمده است، محل زندگی، استادانش، شاگردانش و پیروان نحله‌اش خبری نیست! از این‌رو، علیالدین پژوهش خود را در دو بخش تنظیم کرده است؛ نخستین بخش را ویژۀ صیمری نهاده است و در بخش دوم نص کتاب را تحقیق کرده و خاتمه‌ای را به آن افزوده است و فهرستی از آیه‌ها، حدیث‌های نبوی، مثل‌ها، شعرها، اعلام و موضوع‌های کتاب فراهم آورده است.[۲]
علیالدین همچنین، در تبصره به شواهد شعری دست یافته است که نحویانِ دیگر به آن‌ها استشهاد نکرده‌اند.[۳]محقق در پاورقی‌ها، آراء نحویان دیگر را آورده و واژه‌های دشوار را معنا کرده و نسخه‌های متن را با یکدیگر تطبیق داده است.[۴]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه محقق
- متن کتاب.