التربية الاسلامية عند الامام الغزالى
| ايوب دخل اللّه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | التربية الاسلامية عند الامام الغزالى (نویسنده) |
| ناشر | المکتبه العصریه |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1417ق |
| چاپ | یکم |
| موضوع | اسلام و آموزش و پرورش، اخلاق اسلامي، غزالي، محمد بن محمد، ??? - ???ق - نظريه دربا‌ره آموزش و پرورش |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | د3ت4 / 904 LC |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
التربية الاسلامية عند الامام الغزالى تالیف ايوب دخل اللّه است و پايان‌نامه کارشناسى ارشد نگارنده در رشته بررسى هاى اسلامى در دانشکدۀ بررسى هاى اسلامى امام اوزاعى است.نويسنده مطالب کتاب را در مقدمه و ده فصل تنظيم کرده است.
در مقدمه از اهميت چنين بررسيهايى مى‌گويد و به مشکلات تحقيق و هدف آن اشاره مى‌کند.از روش تاريخى و توصيفى خود در تحقيق ياد مى‌کند.پيشينۀ تحقيق در انديشه هاى غزالى را مى‌آورد و با اشاره به حدود بحث و کتاب هاى غزالى که مورد استفادۀ اوست به فصل اول مى‌رسد.
در فصل نخست، از اوضاع سياسى روزگار او مى‌گويد.به شرايط مذهبى و فعاليت هاى فکرى آن ايام اشاره مى‌کند و پس از بررسى شرايط اجتماعى و اقتصادى آن عصر، گذرى دارد بر اوضاع فرهنگى آن، تا از اين راه زمينۀ آشنايى با ويژگي هاى عصرى که غزالى در آن زيست و قلم زد تا انداز هاى روشن شود.
در فصل دوم، به سيرۀ غزالى مى‌پردازد و پس از اشاره به زندگى او از تحصيل او مى‌گويد و به تدريسش در نظاميه نظر مى‌کند و تحول روحى او و سير و سفرش در جهان اسلام را ياد مى‌کند و از آثارش مى‌گويد.
در فصل سوم، به مواضع غزالى نسبت به اوضاع سياسى مهم، شرايط فکرى و دينى و اوضاع اجتماعى مى‌پردازد و از نگرش او به علوم روزگارش ياد مى‌کند چه، اين مقولات را در شکل‌گيرى انديشه تربيتى او دخيل مى‌داند.
فصل چهارم، دربارۀ رويکرد هاى غزالى به خدا، هستى، انسان، جامعه و زندگى اخروى است.اين رويکردها هسته مرکزى نگرش هاى تربيتى غزالى است زيرا از نگاه او ميان انديشه و کردار پيوندى هست و کردار برخاسته از انديشه است.عقيده و انديشه هر کسى، نوع پيوند او با خدا، هستى، ديگر انسانها و جهان آخرت را رقم مى‌زند.تعالى اين پيوند هدف دستگاه تربيتى غزالى است.
موضوع فصل پنجم، تربيت از نگاه غزالى است و از رهگذر آن به ضرورت فردى و اجتماعى تربيت اشاره مى‌کند و تربيت را رسالت مربى مى‌خواند.به مفهوم تربيت مى‌رسد و در پيوند آن با دين مى‌کاود.مفهوم لغوى و اصطلاحى آن را مى‌آورد و اهميت تربيت را وامى‌شکافد و ياد مى‌کند که تربيت ضرورت فردى و اجتماعى دارد و شرط اصلى حفظ فرهنگ اسلامى و گسترش آن در جهان است.پس از اين به هدف هاى تربيت از نگاه غزالى مى‌پردازد.
در فصل ششم، به انواع تربيت از ديد غزالى مى‌پردازد و با اشاره به فراگيرى تربيت اخلاقى از نظر غزالى، به شرح و تحليل تربيت عقلى، جسمى، نفسى، اخلاقى، روحى و اجتماعى در آثار غزالى مى‌نشيند.
فصل هفتم.محتوا و برنامه تربيتى در انديشه تربيتى غزالى: در اين فصل، مفهوم محتوا(المنهاج)را مى‌آورد و از تطور معنايى آن مى‌گويد.به عناصر سه‌گانه آن اشاره مى‌کند.محتوا و برنامۀ تربيتى غربى و محتواى تربيتى از نگاه غزالى را شرح مى‌کند و به مبانى محتوا و برنامه درسى در سازوارۀ تربيتى غزالى مى‌پردازد.علوم را در محتوا و برنامه درسى غزالى بررسى مى‌کند.از علم واجب عينى و واجب کفايى مى‌گويد و علوم گروه دوم را به شرعى و غيرشرعى بخش مى‌کند.هريک را توضيح مى‌دهد.به علت بى‌مهرى غزالى نسبت به پار هاى از علوم، نظر مى‌کند و علوم را به محمود و مذموم تقسيم مى‌کند و بفرجام، علومى را که در برنامه تربيتى غزالى مى‌گنجد برمى‌شمارد.
فصل هشتم، کندوکاوى است در روش هاى تربيتى غزالى.نخست مفهوم روش را مى‌آورد، آنگاه به گوناگونى روشها از نگاه غزالى اشاره مى‌کند و به روش هاى: الگوى نمونه و برتر، بهره‌ورى از مثال و شاهد، داستان‌سرايى، ايجاد عادت، تمرين و تکرار، بحث و گفتگو(مباحثه)، پند و موعظه، تشويق و تنبيه مى‌پردازد و هريک را بشرح مى‌آورد.
فصل نهم.نقش و تأثير وراثت و محيط بر تربيت از نظر غزالى: بررسى ديدگاه اسلام نسبت به عامل وراثت، سرآغاز اين فصل است.پس از آن نظر غزالى را دربارۀ رابطۀ وراثت و تربيت ياد مى‌کند و به ديدگاه او نسبت به رابطۀ محيط اجتماعى با تربيت مى‌پردازد و از تأثير خانواده در فرآيند تربيت مى‌گويد و نقش معلم را در آن يادآور مى‌شود و با اشار هاى به نقش خود فرد(فراگير، متربى)در فرآيند تعليم و تربيت، فصل را به انجام مى‌برد.
در فصل دهم، به ويژگي هاى تربيت اسلامى از زبان غزالى مى‌رسد و اشاره مى‌کند که تربيت اسلامى جنبۀ عملى دارد و به التزام بايد علم را با عمل درآميخت.ويژگى ديگر اين نظام تربيتى فراگيرى آن است.توازن و اعتدال، وجود دو رويکرد فردى و اجتماعى، استمرار و تدريج، ديگر ويژگيهايى است که بدانها مى‌پردازد. (ص 149- 151)
پانویس
منابع مقاله
رفیعی، بهروز، کتابشناسی توصیفی و موضوعی تعلیم و تربیت در اسلام، انتشارات بین المللی هدی، تهران، چاپ اول، 1378ش