تبریزی، موسی بن جعفر
| نام | تبریزی، موسی بن جعفر |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | میرزا جعفر |
| متولد | |
| محل تولد | تبریز |
| رحلت | 1307ق |
| اساتید | شیخ انصاری |
| برخی آثار | أوثق الوسائل في شرح الرسائل (طبع قدیم) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01639AUTHORCODE |
ميرزا موسى بن ميرزا جعفر بن ميرزا احمد آقا مجتهد تبريزى قراه داغى (متوفای 1307ق)، يا قراجه داغى، فقیه، مفسر، زاهد
مهمترین اساتید او شیخ انصاری و سید حسین کوه‌کمره ای، معروف به سيد حسین ترك (متوفاى 1299 قمرى) است. از شاگردان مشهور او می‌توان به میرزا سید علی آقای قاضی طباطبایی اشاره کرد. از مهمترین آثار او کتاب اوثق الوسائل که حاشیه بر رسائل شیخ انصاری است و این کتاب به‌عنوان بهترین شرح "رسائل" مورد استفادۀ خواص می‌باشد.
خاندان
او از خاندان با فضيلت و بزرگى در تبريز مى‌باشد. در بيت ميرزا احمد، جد مؤلف، از اعظم بيوتات علم و رياست در تبريز بوده است.
جد او ميرزا احمد تبريزى، مشهور به مجتهد (متوفاى 1265 يا 1270 قمرى)، ابتدا در ديوان استيفاء نظارت ماليه، براى امير عباس قاجار، فرزند فتح على شاه قاجار در تبريز كار مى‌كرد.
او هنگامى كه تصميم به آموختن علوم دينى گرفت، با مخالفت امير عباس مواجه شد و در نتيجه، تمام اموال و املاكش را از او گرفتند و ميرزا احمد بدون داشتن ثروتى به اصفهان، و سپس به كربلاى معلى رفت و در آنجا به تحصيل علوم دينى مشغول شد و در زمرۀ علماى طراز اوّل قرار گرفت.
او و سه فرزندش ميرزا لطفعلى، ميرزا جعفر و ميرزا رضا پس از گرفتن اجازۀ اجتهاد از سيد على طباطبائى صاحب «رياض المسائل» به تبريز برگشتند.
دربارۀ استقبال مردم از ميرزا احمد در أعيان الشيعه اينطور آمده است: «فتهانت عليه الناس و أقبل عليه الجمهور و رأس رئاسة عامة»[۱]
زعامت و مرجعيت در اين خاندان باقى ماند تا نوبت به ميرزا موسى تبريزى رسيد، كه از فقهاى بزرگ و مجتهدين معروف زمان خود و از مقررين اصلى بحث سيد حسین كوهكمرى، معروف به سيد حسین ترك بود.
شخصيت علمى
بالاترين سند عظمت علمى ايشان كتاب «أوثق الوسائل في شرح الرسائل» است كه از بى‌نظيرترين شروح رسائل مى‌باشد و از احاطۀ علمى او بر مباحث علم اصول حكايت دارد.
او به دليل اينكه استادش از شاگردان شيخ مرتضى انصارى و صاحب فصول بوده، به نظريات اين دو بزرگوار احاطۀ كاملى داشته است و اين احاطه در جاى جاى كتاب أوثق الوسائل ديده مى‌شود.
بزرگان اين خاندان
در اين خاندان، علماى بزرگ ديگرى همچون ميرزا باقر بن احمد تبريزى، ميرزا لطفعلى بن احمد تبريزى، ميرزا جعفر بن احمد تبريزى، ميرزا جواد بن احمد تبريزى، ميرزا على بن لطفعلى بن احمد تبريزى، و بزرگان ديگرى به اسلام و مردم خدمت كرده‌اند.[۲]
دربارۀ ميرزا حسن بن باقر بن احمد (متوفاى 1337) كه از شاگردان ميرزاى شيرازى معروف به سيد حسین ترك، ميرزا حبيب‌اللّه رشتى بوده است، در أعيان الشيعه اينطور آمده است: «ثم عاد إلى تبريز فرأس و استوثق له الأمر و راجعه الناس و صار أكبر زعيم ديني في آذربايجان.»[۳]
راجع به ميرزا جواد بن احمد (متوفاى 1313 قمرى) اينطور آمده است كه پس از برگشتن به تبريز:
«تقلد الزعامة‌الدينية بعد أخيه الميرزا باقر، الذي قام مقام أبيه و عظم شأنه و أطاعه الحكّام و الأمراء.»[۴]
در معارف الرجال دربارۀ او اينطور آمده است:
«كان من العلماء المحققين و الأصوليين المدققين، جليل محترم مبجل في النجف، كما أن لهم بيتاً جليلاً محترماً في تبريز.»[۵]
وفات
سيد موسى تبريزى، اين عالم و فقيه بزرگوار، در سال 1307 قمرى دار فانى را وداع گفته و به ملكوت حق پيوست.
آثار
- أوثق الوسائل في شرح الرسائل که از بى‌نظیرترین شروح رسائل مى‌باشد و از احاطه علمى او بر مباحث علم اصول حکایت دارد. او به دلیل این که استادش از شاگردان شیخ مرتضى انصارى و صاحب فصول بوده به نظریات این دو بزرگوار احاطه کاملى داشته است و این احاطه در جاى جاى کتاب أوثق الوسائل دیده مى‌شود.
- غاية المأمول في كشف معضلات الأصول، در دو جلد ضخيم كه تقريرات درس استادش سيد حسین كوهكمرى است.
- حاشيه بر قوانين، كه بوسيلۀ خواهر زاده‌اش ميرزا على بن لطف على (متوفاى 1340 قمرى) جمع‌آورى و تدوين شده است.
- تفسير ميرزا موسى تبريزى.
پانویس