تفسير أم المؤمنين عائشة
تفسير أم‌المؤمنين عائشة، روایت‌ها و سخنانی است که از عایشه (9 پیش از هجرت -58ق) همسر پیامبر(ص) در تفسیر برخی آیات قرآن گزارش شده است. این اثر با گردآوری و تحقیق عبدالله ابوالسعود بدر چاپ شده است. تفسیر عایشه، چهل‌ونه سوره از قرآن را در بر دارد که به‌گونه‌ای موردی، برخی از آیه‌های این سوره‌ها تفسیر شده‌اند. از میان این 49 سوره، تفسیر آیات سوره‌های بقره، نساء، مائده، انعام، نور و احزاب بیشتر گزارش شده‌اند[۱].
| تفسير أم المؤمنين عائشة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بدر، عبدالله ابو السعود (نویسنده) |
| ناشر | دار عالم الکتب |
| مکان نشر | عربستان - رياض مصر - قاهره |
| سال نشر | 1416ق. = 1996م. |
| چاپ | چاپ یکم |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ب4ت7 / 93 BP |
محتوای این تفسیر، نقل قول‌هایی از پیامبر(ص) و یا گزارش‌هایی از رفتار ایشان است که به هنگام نزول آیات در مرأی و منظر عایشه صورت می‌گرفته‌اند[۲]. همچنین، برخی از دریافت‌های خود عایشه از آیه‌ها را در بر دارد[۳].
این کتاب به‌گونه‌ای مستقل و یکجا در میان کتب تفسیری دیده نشده است، بلکه روایت‌ها و سخنان عایشه پراکنده در متون روایی، به‌صورت پراکنده درج شده بودند تا اینکه محقق در سال 1401ق/1978م با گردآوری آن‌ها از کتاب‌های شاخص روایی اهل سنت و مرتب کردنشان طبق ترتیب سوره‌های قرآن و با درج تعلیقه‌های خود، کتابی را با این نام فراهم آورد[۴].
کتاب حاضر، با دو بخش شکل گرفته است. نخستین بخش، با زندگی‌نامه عایشه آغاز می‌شود، سپس مصدرها، سندها و درستی، نادرستی و کاستی‌های روایت‌ها بررسی شده است. ابوالسعود بدر، روشی را که برای گزینش روایت‌ها به‌کار گرفته است، توضیح داده است؛ او نام راویانی را که از عایشه روایتی داشته‌اند، آورده است. سپس، نام کسانی را که سخنان تفسیری او را روایت کرده‌اند، ذکر نموده است. وی روشی را که در تحقیق سندهای تفسیر به‌کار بسته است، سند به سند و با تحقیق بر روی آن‌ها توضیح می‌دهد.
بدر، پژوهش خود را درباره اصول و ویژگی‌های تفسیر از نگاه عایشه، روش او در تفسیر، برداشت‌های تفسیری و فقهی او، دیدگاه او درباره قرائت‌ها و منسوخات و متشابهات قرآن، رابطه او با علمای زمانه‌اش و در آخر، روش تربیتی او در تفسیر را بیان می‌کند.
بخش دوم کتاب، متن تفسیر را در بر دارد و در محدوده منبع‌هایی که در دسترس محقق بوده است، به‌ترتیب آیه‌ها و سوره‌های قرآنی تنظیم شده است[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق، فهرست مطالب و متن کتاب.