تفسير أم المؤمنين عائشة
تفسیر أم المؤمنین عائشة روایت‌ها و سخنانی است که از عایشه (9 پیش از هجرت - 58ق) همسر پیامبر(ص) در تفسیر برخی آیات قرآن گزارش شده است. این اثر با گردآوری و تحقیق عبدالله ابوالسعود بدر چاپ شده است. تفسیر عایشه چهل و نه سوره از قرآن را دربردارد که به گونه‌ای موردی، برخی از آیه‌های این سوره‌ها تفسیر شده‌اند. از میان این 49 سوره، تفسیر آیات سوره‌های بقره، نساء، مائده، انعام، نور و احزاب بیشتر گزارش شده‌اند.[۱]محتوای این تفسیر، نقل قول‌هایی از پیامبر(ص) و یا گزارش‌هایی از رفتار ایشان است که به هنگام نزول آیات در مرأی و منظر عایشه صورت می‌گرفته‌اند[۲]همچنین، برخی از دریافت‌های خود عایشه از آیه‌ها را دربردارد.[۳]
| تفسير أم المؤمنين عائشة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بدر، عبدالله ابو السعود (نویسنده) |
| ناشر | دار عالم الکتب |
| مکان نشر | عربستان - رياض مصر - قاهره |
| سال نشر | 1416ق. = 1996م. |
| چاپ | چاپ یکم |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ب4ت7 / 93 BP |
این کتاب به گونه‌ای مستقل و یکجا در میان کتب تفسیری دیده نشده است، بلکه روایت‌ها و سخنان عایشه پراکنده در متون روایی، به صورت پراکنده درج شده بودند تا اینکه محقق در سال 1401ق-1978م با گردآوری آن‌ها از کتاب‌های شاخص روایی اهل سنت و مرتب‌کردنشان طبق ترتیب سوره‌های قرآن و با درج تعلیقه‌های خود، کتابی را با این نام فراهم آورد.[۴]
تفسیر عایشه با دو بخش شکل گرفته است. نخستین بخش، با زندگی‌نامه عایشه آغاز می‌شود که در آن، به برائت امیرمؤمنان علی(ع) از وی نیز اشاره شده است. سپس مصدرها، إسنادها و درستی، نادرستی و کاستی‌های روایت‌ها بررسی شده است. ابوالسعود بدر، روشی را که برای گزینش روایت‌ها به کارگرفته است، توضیح داده است؛ او نام راویانی را که از عایشه روایتی داشته‌اند، آورده است. سپس، نام کسانی را که سخنان تفسیری او را روایت کرده‌اند، ذکر می‌کند. او روشی را که در تحقیق سندهای تفسیر به کاربسته است، سند به سند و با تحقیق بر روی آن‌ها توضیح می‌دهد.
بدر، پژوهش خود را در باره اصول و ویژگی‌های تفسیر از نگاه عایشه، روش او در تفسیر، برداشت‌های تفسیری و فقهی او، دیدگاه او در باره قرائت‌ها و منسوخات و متشابهات قرآن، رابطه او با علمای زمانه‌اش و در آخر، روش تربیتی او در تفسیر را بیان می‌کند.
بخش دوم کتاب، نص تفسیر را دربردارد و در محدودۀ منبع‌هایی که در دسترس محقق بوده است و به ترتیب آیه‌ها و سوره‌های قرآنی تنظیم شده است.[۵]
پانویس
منابع مقاله
- متن کتاب
- مقدمه محقق