التالیف النحوي بین التعلیم و التفسیر
| التالیف النحوي بین التعلیم و التفسیر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | میعان، وضحه عبدالکریم جمعه (نويسنده) |
| ناشر | مکتبة دار العروبة |
| مکان نشر | کویت |
| سال نشر | 1428ق - 2007م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 7509م 973ت 492 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
التألیف النحوي بین التعلیم و التفسیر، نوشتۀ وضحه عبدالکریم جمعة میعان است. این کتاب با هدف پرده‌برداری از فرایند شکل‌گیری دانش نحو عربی نوشته شده است تا خواننده با تلاش دانشمندان این علم در به‌کاربستن روش تعلیمی و یا تنظیری-تفسیری آشنا شود.
بازۀ زمانی این تحقیق از آغاز پیدایش اسلام -بویژه، زمانۀ امام علی(ع) و شاگردش، ابو أسود دؤلی- تا دهه‌های آغازین قرن چهارم هجری است. .[۱]
مصنف در پیشگفتار، از سیزده نوشتار نام برده است که پیش از کار او در موضوع شکل‌گیری دانش نحو نوشته شده‌اند و به‌تفصیل، موضوع باب‌ها و فصل‌های این رساله‌ها و کتاب‌ها را توضیح می‌دهد. وی چهل کتاب را برای بررسی برگزیده است.[۲]
وی مقدمه‌ای را در دسته‌بندی تألیف نحوی آورده است؛ در نخستین دوره، وضع و تکوین دانش نحو به نام ابو اسود دؤلي (69) و شاگردان او رقم خورده است و تا عصر خلیل بن احمد(174ق) پیش می‌رود. دؤلي اعراب‌گذارنده‌ای بر مصحف بود و کار او انگیزه‌ای شد تا نحویان پس از او قواعد نحوی را از عبارت‌ها بیرون بکشند. تا اینکه نوبت به کار الخلیل و شاگرد او سیبویه می‌رسد. سیبویه از روی کار خلیل دست به تاویل آرای او می‌زند. خلیل از اصل دوم علم نحو -که قیاس است- برای قاعده‌پردازی بهره می‌برد. سپس نوبت به سیبویه و الکتاب او می‌رسد؛ سه نگاه در بارۀ این کتاب است 1. این کتابی تعلیمی است؛ 2. این کتاب، تفسیری یا تنظیری است که به تفسیر ظواهر لغت و حکم آن‌ها توجه دارد. 3. کتاب او میان دو روش قاعده‌گذاری و توصیف -تعلیمی و تفسیری- است.[۳]
تألیف‌های تعلیمی رویکرد دیگری در میراث نحوی است که ادیبانی همچون ابن قتیبه، ابن کیسان و ابن سراج پس از سیبویه و الکتاب وی دنبال کرده‌اند.[۴]مصنف ویژگی‌های این دوره را این‌گونه برشمرده است: کوتاه‌آمدن از تعریف‌های ذهنی، زیاده‌روی‌نکردن در تقسیمات و تعلیل‌های نحوی، بسنده‌کردن به قاعدۀ اجمالی و در آخر، پرهیز از ذکر مسأله‌های اختلافی.[۵] مصنف مباحث خود را با بررسی کتاب‌های ادیبانی همچون کسایی، فراء، اخفش و زجاج که با رویکرد نحو تطبیقی نوشته شده‌اند و نیز کتاب‌های ادیبان دیگر مانند زجاجی، وراق، ابن جنی، ابو علی فارسی که با رویکرد تفسیری نگاشته شده‌اند پایان می‌برد.[۶]
فهرست محتوا در آغاز کتاب آمده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه کتاب
- متن کتاب.