تهذیب البلاغة

تهذیب البلاغة
پدیدآوران	فضلی، عبدالهادی (نويسنده) حسینی، علی (محشی)
ناشر	دار العلم
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1387ش
چاپ	2
شابک	‎978-964-9972-01-5
موضوع	زبان عربی - بدیع - زبان عربی - معانی و بیان
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏ف‎‏6‎‏ت‎‏9‎‏ 2038 ‏PJ‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تهذیب البلاغة تألیف عبدالهادی فضلی (۱۳۱۴ - ۱۳۹۲ش)، عالم شیعی، اهل بصره، در موضوع علم بلاغت

بلاغت در لغت، وصول و رسیدن به چیزی را گویند و در اصطلاح بلاغت را گاهی وصف کلام آورده و می‌گویند کلام بلیغ و زمانی وصف متکلم قرار داده و می‌گویند متکلم بلیغ.

بلاغت در سخن، هماهنگ بودن آن با مقتضی حال است و حال، انگیزه «زمینه‌ها و شرایط» و برانگیزنده گوینده است برای اینکه: همراه سخنی که اصل مقصودش را می‌رساند، ویژگی و پیرایه‌ای را نیز رعایت کند.

نویسنده پس از بیان عناصر بلاغت یا سبک‌ها و شیوه‌های ادبی ، شرایط و بایسته‌های بلاغت را بیان نموده و اقسام سبک‌ها و شیوه‌های ادبی را ذکر نموده است.

ایشان در ادامه کتاب را به چهار بخش جداگانه تقسیم کرده است. در بخش اول درباره علم معانی سخن گفته است. ، ایشان علم معانی را علمی می‌داند که در آن از سبک‌ها و شیوه‌های هماهنگی الفاظ درخور مقام و مناسب حال، بحث و گفتگو می‌شود. کلام و تقسیمات مرکب ،احکام مسندٌالیه ، احکام مسند ، احکام قیدها یا وابسته‌های فعل ، تقسیم اسناد از دیگر قسمت‌های این بخش است.

بخش دوم کتاب درباره اقسام کلام است و در آن از خبر ، اقسام خبر ، انشا و اقسام آن و شیوه‌های به‌کارگیری جمله‌های انشائیه و.....سخن گفته است.

بخش سوم کتاب درباره علم بیان است. ایشان علم بیان را دانشی می‌داند که در آن از شیوه‌های معنوی کلام بحث و گفتگو می‌شود و با به‌کارگیری آن شیوه‌ها، کلام هماهنگ و مناسب مقام می‌گردد.

نویسنده در تفاوت علم بیان و معانی می‌نویسد: دانش بیان به طور کامل از صورت‌های ذهنی متفاوت برای تحقق‌یافتن یک معنی بحث و گفتگو می‌کند، درحالی‌که دانش معانی در پیرامون اشکال گوناگون برای دستیابی به یک معنا بحث می‌کند و به تعبیر دیگر عنصر اصلی و رکن اساسی بیان، خیال است، اما هسته مرکزی معانی، شکل‌گیری‌های مختلف به‌منظور دستیابی به معنایی روشن و خاص است. ، سپس به بیان هر یک از اسلوب‌ها و دست‌مایه‌های بنیادی علم بیان یعنی تشبیه ، حقیقت و مجاز ، استعاره و کنایه پرداخته و پس از تعریف هرکدام، تقسیمات آنها را بیان کرده است.

چهارمین بخش کتاب درباره علم بدیع است. علم بدیع دانشی است که در آن از شکل‌های معنوی و لفظی که موجب زیبایی کلام و تأثیر بیشتر آن در شنونده و خواننده است، بحث و گفتگو می‌کند. . نویسنده هر یک از شیوه‌ها و گونه‌های بدیع را به صورت‌های معنوی و لفظی تقسیم می‌کند.

مهم‌ترین صور بدیعی عبارت‌اند از:

1. شکل‌های معنوی که عبارت‌اند از: طباق، توریه، استخدام، لف‌ونشر، مبالغه، حسن تعلیل.
2. شکل‌های لفظی که عبارت‌اند از: جناس، سجع، حسن ابتدا و انتها،

نویسنده در این بخش هرکدام از این اشکال و صورت‌های بدیع را شرح داده است.