المقاصد النحویة في شرح شواهد شروح الألفیة

المقاصد النحویة في شرح شواهد شروح الألفیة
پدیدآوران	بدرالدین العینی، محمود بن احمد (نويسنده) عیون السود، محمد باسل (محقق)
عنوان‌های دیگر	المشهور ب شرح الشواهد الکبری
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1426ق - 2005م
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	عربی
تعداد جلد	3
کد کنگره	/الف2 الف8027 6151 ‏PJ‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

المقاصد النحویة فی شرح شواهد شروح الالفیة مشهور به «شرح الشواهد الکبری» تألیف بدرالدین محمود بن احمد بن موسی العینی (متوفی 855ق)، از بهترین شروح بر شواهد ذکر شده در شروح منظومه الفیه محمد بن عبدالله بن مالک اندلسی (متوفی 672ق) است. این اثر با مقدمه و تحقیق محمد باسل عیون السود منتشر شده است.

کتاب، با شرح حال مؤلف و ذکر حیات علمی، اساتید، شاگردان و نوشته‌هایش آغاز شده است. پس از آن در مقدمه محقق چنین می‌خوانیم: الفیه ابن مالک مشتمل بر خلاصه دو عمل نحو و تصرف با اشاره به شیوه علما و رأی منتخب ابن مالک است. اهمیت و ارزش این کتاب سبب شده که علما به آن اهتمام داشته و غوامض آن را شرح کرده‌اند تا آنجاکه بروکلمان در کتابش تاریخ الادب العربی 49 شرح برای آن برشمرده است. علاوه بر شروح، برخی از علما به اعراب الفیه توجه کرده‌اند و بعضی هم به شرح شواهد شروح اقدام کرده‌ و بر آن تعلیقه و حواشی نوشته‌اند که العینی از آن جمله است. او در مقاصدش چهار شرح از مشهورترین شروح را انتخاب کرده که عبارتند از: شرح ابن ناظم، شرح مرادی، شرح ابن هشام و شرح ابن عقیق. بهترین شرح وتعلیقه به دست العینی نوشته شده که مفصل‌ترین و بهترین شروح است و شیوه او مکتبی برای علمای پس از خود در شیوه شرح‌نویسی شد.

العینی نسبت هر بیت را به مؤلفی که در تألیفش آن را آورده به‌صورت رمزی با یکی از مشهورترین حروفش تبیین کرده است؛ لذا اگر هر چهار شرح مذکور بیتی را به عنوان شاهد آورده‌اند به‌صورت «ظقهع» به آن اشاره کرده است؛ ظاء یعنی ابن ناظم، قاف یعنی ام قاسم، هاء یعنی ابن هشام و عین یعنی ابن عقیل. شارح برای نوشتن این کتاب زمان زیادی را به مراجعه به دیگر کتب اختصاص داده است. او در شرح خود لغات، معانی و اعراب ابیات را تبیین کرده و مبهماتی را که بر طلاب اشتباه می‌شود را با بیان بحر و وزن آنها برطرف کرده است.

منابع مقاله

مقدمه محقق و متن کتاب.