الطليعة من شعراء الشيعة
| نام کتاب | الطلیعة من شعراء الشیعة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | سماوی، محمد (نويسنده)
جبوری، کامل سلمان (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | PJA 2172 /ش9س8 |
| موضوع | شاعران عرب - سرگذشت نامه
شعر عربی - مجموعه‌ها شیعه - سرگذشت نامه |
| ناشر | دار المؤرخ العربي |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1422 هـ.ق یا 2001 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11678AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«الطليعة من شعراء الشيعة»، تأليف نويسنده عراقى شيخ محمد سماوى (1292-1370ق)، از مهم‌ترين آثار نويسنده در معرفى شعراى شيعه است. كامل سلمان جبورى، تحقيق كتاب را برعهده داشته و بر آن مقدمه مفصلى نوشته است.
ساختار
اين اثر دو جلدى مشتمل بر مقدمه مفصلى از محقق كتاب، مقدمه مؤلف و شرح حال شعرا به ترتيب حروف الفباست. نويسنده در خاتمه كتاب به منابع مورد استفاده‌اش اشاره كرده است كه از آن جمله است: «الأغاني» ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین|ابوالفرج اصفهانى (ت 356ق)، «أمل الآمل» حر عاملى (ت 1104ق)، «الأنساب» سمعانى (ت 562ق)، «بغية الوعاة» سيوطى (ت 911ق)، «بحار الأنوار» مجلسى (ت 1111ق) و... (مقدمه محقق، ص45).
گزارش محتوا
كتاب با شرح حال شيخ محمد سماوى و ذكر محل ولادت، رشد و شرح مسافرت‌ها و تأليفات فراوان وى آغاز شده است. استاد جعفر خليلى در موسوعة العتبات المقدسة درباره وى چنين مى‌نويسد: «تاريخ در عصرهاى متأخر، عالمى را نمى‌شناسد كه همانند شيخ محمد سماوى بر كتب قديمى و تواريخ و مكان آنها و ارزش و نفاست آنها - به‌ويژه در آنچه درباره شعر و شعرا و ديوان‌هاى آنهاست - احاطه داشته باشد. اين شخصيت در عصور متأخر همانند محمد بن اسحاق صاحب الفهرست در عصرش مى‌باشد» (ر.ك: مقدمه محقق، ص16-15).
جبورى همچنين در مقدمه به اشعارى در مدح نبى اكرم(ص)، اميرالمؤمنين(ع)، امام حسين(ع) و ديگر ائمه(ع) اشاره كرده است (ر.ك: مقدمه محقق، ص30-16).
نويسنده در اين اثر، شرح حال آن عده از شعراى شيعه را كه بر اطلاعاتى از افكار و اعتقادات آنها دست يافته، ذكر كرده و به شعراى دوازده‌امامى اكتفا كرده است (ر.ك: همان، ص43). او درباره هر شخصيت پس از معرفى وى در چند سطر، به بخش‌هايى از اشعار وى اشاره كرده است.
در شماره 102 كتاب، زين‌الدين بن على بن احمد عاملى جبعى معروف به شهيد ثانى معرفى شده است. وى درياى فضيلت، عالمى بزرگ و صاحب آثار فراوان بود. فراوان سفر مى‌رفت و از جمله به عتبات عاليات، حج و قسطنطنيه سفر نمود. در بعلبك در مدرسه نوريه به تدريس پرداخت و در سال 966ق، در قسطنطنيه به دست ظالمين به شهادت رسيد. او اديب نيز بود و اشعارى از جمله در مدح رسول‌الله(ص) سروده است (ر.ك: متن كتاب، ج1، ص359-358).
در شماره 234 به نام مالك بن حارث معروف به مالك اشتر برمى‌خوريم. نويسنده وى را از تابعين جنگاور، متدينى شجاع، از اكابر و اعاظم شيعه و بسيار دوستدار اميرالمؤمنين على(ع) معرفى كرده است. اميرالمؤمنين درباره وى كلامى گفته كه درباره كسى گفته نشده است: «خداوند مالك را رحمت كند او براى من به‌منزله من نسبت به رسول‌الله(ص) بود». وى همچنين خطيبى شاعر بود كه تا زمان شهادتش همواره با على(ع) بود. نويسنده سپس به بخشى از اشعار او در جنگ جمل و صفين اشاره كرده است. وى در راه مصر به تحريك معاويه با عسل مسموم شد و به شهادت رسيد (ر.ك: همان، ج2، ص159-157).
وضعيت كتاب
منابع اشعار، معانى الفاظ و شرح حال بسيارى از اعلام در پاورقى‌هاى كتاب معرفى شده‌اند. در انتهاى اثر به ترتيب، فهارس زير آمده است: فهارس اعلام، اعلامى كه شرح حالشان در پاورقى آمده، شعرائى كه شرح حالشان در متن آمده به‌تفكيك، فهرست اشعار، اماكن و بقاع، مصادر تحقيق و فهرست موضوعات.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها
مطالعه کتاب الطلیعة من شعراء الشیعة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور