توضيح المقاصد و المسالک بشرح ألفية إبن مالک

توضيح المقاصد و المسالک بشرح ألفية إبن مالک عنوان کتابی است 3 جلدی به زبان عربی با موضوع ادبیات عرب(علم نحو) از بدرالدين حسن بن قاسم مرادي معروف به ابن ام قاسم(متوفی 749 هجری).

توضيح المقاصد و المسالک بشرح ألفية إبن مالک
پدیدآوران	مرادی، حسن بن قاسم (نویسنده) عزوز، احمد محمد (محقق)
عنوان‌های دیگر	الفيه. شرح
ناشر	المکتبة العصرية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1426ق. = 2005م.
چاپ	چاپ یکم
شابک	‎9953-34-425-6
موضوع	ابن مالک، محمد بن عبدالله، 600؟ - 672ق. الفيه - نقد و تفسیر زبان عربی - نحو
زبان	عربی
تعداد جلد	3
کد کنگره	‏1426 ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏الف‎‏7022 / 6151 PJ

این اثر در واقع شرح ابن ام قاسم است بر الفیه ابن مالک. الفیه ابن مالک از آثار مهم ادبیات عرب است که به صورت نظم نوشته شده و علمای قدیم و جدید بر آن شرح و تلخیص نوشته و حاشیه زده‌اند. این شروح و حواشی از 100 شرح تجاوز کرده و برخی از این شروح مانند شرح سیوطی یا ابن عقیل بر الفیه هنوز هم بعنوان دروس حوزوی در ادبیات عرب تدریس می‌شود.

یکی از شروح مهم الفیه ابن مالک که شاید وسیعترینشان باشد، شرح مرادی بر آن، یعنی اثر حاضر است که در اصالت آن نزاعی نیست. مؤلف در این اثر به دلیل رغبتی که در معلوم شدن قول درست و راجح داشته به ذکر بسیاری از اختلافات و آرای نحوی به همراه ادله آنها پرداخته است و کتاب از این حیث، کتاب مفصلی است. از مزایای دیگر این اثر، ذکر و نقل بسیار از اقوال و نظرات دیگران در آن است؛ چرا که با این اقوال منقول، بسیاری از متون و نامهای کتابهایی که دیگر وجود ندارند، حفظ شده است. علاوه بر دو مورد قبل، کثرت استشهادات نویسنده این اثر به آیات قرآن کریم و حدیث شریف و شعر از دیگر مزایایی است که در میان شروح الفیه اهمیت این اثر را بالاتر می‌برد؛ این مزایا باعث شده این کتاب، مرجع اصلی دیگران در کتابهایی باشد که بعدا کتابهای نحوی نگاشته‌اند. مثلا اشمونی در شرحش بر الفیه در بسیاری از موارد عبارات کوتاه یا بلندی را بعینه از این کتاب ذکر کرده و اشاره به نقل آن از این کتاب نکرده است. پیش از اشمونی نیز ابن هشام در مغنی اللبیب، مطالب زیادی را از جنی الدانی فی حروف المعانی مرادی ذکر کرده ولی آن را در مصادرش ذکر ننموده است.

منابع مقاله

مقدمه محقق بر کتاب در جلد اول.