دنباله جستجو در تصوف ایران

    از ویکی‌نور
    دنباله جستجو در تصوف ایران
    دنباله جستجو در تصوف ایران
    پدیدآورانزرین‌کوب، عبدالحسین (نویسنده)
    ناشرامير کبیر
    مکان نشرایران - تهران
    سال نشر1376ش.
    چاپچاپ چهارم
    شابک964-00-0240-2
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏الف9ز4 / 277 BP

    دنباله جستجو در تصوف ایران، نوشته عبدالحسین زرین‌کوب (۱۳۰۱–۱۳۷۸ش) است. در این کتاب - که متمم کتاب جستجو در تصوف ایران است - نویسنده، به بخش‌های متأخرتری از تصوف در ایران پرداخته است[۱].

    افراد و گروه‌هایی که در دنباله بررسی گشته‌‌اند، کمتر از نام‌های جلد نخست (مثل بایزید و ابوسعید و حلاج و مولوی) شناخته شده‌اند. نویسنده از گروه‌ها و نهضت‌هایی مانند کبرویه - سلسله‌ای که بنیان‌گذار آن «شیخ نجم‌الدین کبری» است - و یا سلسله سهروردیه - که به شیخ ابونجیب عبدالقادر سهروردی، یا به برادرزاده‌اش شیخ شهاب‌الدین عمر بن محمد سهروردی (۶۳۲ق)» منتسب است- یاد می‌کند. همچنین، مکتب ابن عربی، نوربخشیه، مکتب اصفهان، ذهبیه، نعمت‌اللهیه، نقشبندیه و مانند آن‌ها را - که پیش از این در کتاب اصلی کمتر یاد شده‌اند - توضیح می‌دهد[۲].

    دنباله جستجو، به نقد صوفی و نهضت‌های صوفیه و تصوف و فلسفه و... می‌پردازد. غالب اینان متأخرتر از صوفیان و فرقه‌ها در کتاب جستجو هستند. در دنباله، هدف جستجو، رد و قبول نیست، بلکه مقصود بررسی ویژگی‌هایی است که پدیده تصوف را از سایر پدیده‌های فکری و شناختی مشابه متمایز می‌دارد.

    گذشته از معرفی افراد و فرقه‌ها و آرائشان، چند فصلی از کتاب به پژوهش در موضوعات مربوط به تصوف پرداخته است: یک فصل، ناظر به نقدهای واردشده بر صوفیان است؛ نقدهایی از علماء و متشرعه، متجددان و حتی خود صوفیان[۳].

    فصل دیگر ناظر به نهضت‌های تصوف است؛ نهضت‌هایی مثل سربداران، حروفیه و صفویه که نشان می‌دهد برخلاف ادعاها، صوفیان خیلی هم از اتفاقات جامعه فاصله نداشته و همواره غرق خلوت و عزلت نبوده‌اند[۴].
    

    فصلی هم به رابطه متقابل تصوف و فلسفه پرداخته است؛ به‌ویژه آراء نوافلاطونیان که هم در فلسفه اسلامی و هم در تصوف ایران مؤثر افتاده است[۵].

    یک فصل نیز به معرفی ابن عربی، آراء و افکار وی و شارحانش اختصاص یافته است[۶].

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه، ص7
    2. ر.ک: متن کتاب، ص159
    3. ر.ک: همان، ص9-49
    4. ر.ک: همان، ص49-81
    5. ر.ک: همان، ص267
    6. ر.ک: همان، ص119

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.

    وابسته‌ها