الأوائل (عسکری)
| الأوائل | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | وکیل، محمد السید (محقق) عسکری، حسن بن عبدالله (نویسنده) |
| ناشر | دار البشير |
| مکان نشر | طنطا - مصر |
| سال نشر | 1408 ق یا 1987 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اطلاعات عمومی - متون قدیمی تا قرن 14 شگفتیهای جهان - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | AG 241 /ع5الف8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الأوائل، اثر ابوهلال عسكرى، به معرفى كسانى مى‌پردازد كه نخستين بار سخنى يا شعرى گفته‌اند و يا كارى كرده‌اند و يا امرى بر ايشان گذشته است.
كتاب به زبان عربى و در سال 395ق نوشته شده است.
مؤلف انگیزه تأليف را پرسش مردم و اشتياق ايشان جهت دانستن امورى در مورد مردمى كه اولین كارها را انجام داده و يا اولین اسامى كه نهاده شده، عنوان نموده است.
ساختار
كتاب با دو مقدمه از محقق و یک مقدمه از نویسنده آغاز و مطالب در ده باب، تنظيم شده است.
كتاب از عصر جاهلى آغاز كرده، به پيامبر(ص)، صحابه، خلفا، قاضيان، دانشمندان و ادبا مى‌رسد و عاقبت به نخستين اخبارى كه از عجم و عرب رسيده، ختم مى‌شود.
گزارش محتوا
در مقدمات محقق، نكاتى پيرامون نحوه چاپ كتاب، مؤلف و آثارش و در مقدمه مؤلف، انگیزه تأليف، بيان شده است.[۱]
در باب اول، اولین امور مهمى كه در قريش اتفاق افتاد، ذكر و مختصرى در مورد هریک، توضيح داده شده است؛ به‌عنوان مثال، اولین كسى كه در قريش، ايلاف را به وجود آورد، عبدمناف بود. اولین كسانى كه ديه را صد شتر قرار دادند، عبدالمطلب و نضر بن كنانه بودند؛ اولین كسى كه از قريش، با وسمه (نوعى گیاه كه برگ‌هاى رنگى دارد) خضاب كرد، عبدالمطلب بود؛ اولین كسى كه هنگام دخول به كعبه، كفش‌هاى خود را درآورد، ولید بن مغيره بود و.[۲]
در باب دوم، اولین امور مهم عامه مردم (قريش و غير قريش) بيان شده است. از جمله اين امور، عبارتند از: اولین كسى كه در مورد شخص خنثى قضاوت كرد، عامر بن ظرب عدوانى بود؛ اولین كسى كه حكم كرد «الولد للفراش» اكثم بن صيفى بود؛ اولین كسى كه گفت: «مرحبا و أهلا»، سيف بن ذى‌يزن بود؛ اولین كسى كه قمار را حرام كرد، اقرع بن حابس بود و.[۳]
اولین امورى كه به پيامبر(ص) منسوب شده، در باب سوم آمده است. برخى از اين امور، عبارتند از: گفتن اولین «بسم الله الرحمن الرحيم» ؛ اولین همسر ايشان، خديجه(س) بود؛ اولین فرزند ايشان، عبدالله بود و...
در باب چهارم، مطالبى پيرامون صحابه و تابعين آمده است. نویسنده در مورد اولین كسى كه از مهاجرين اسلام آورد، قائل به اختلاف شده، اما در تأييد اينكه اولین ايمان‌آورنده، على بن ابى‌طالب(ع) بود، رواياتى را آورده است.[۴]
اولین كسى كه از انصار ايمان آورد، معاذ بن عفراء بود؛ عمر، اولین كسى بود كه تاريخ هجرى را نوشت، وى اولین كسى است كه بيت‌المال را ابداع كرد؛ حضرت على(ع)، اولین كسى بود كه به آيه نجوى عمل كرد؛ اولین كسى كه در بقيع دفن شد، عثمان بن مظعون بود و.[۵]
در باب پنجم، اولیاتى از ملوك اسلام بيان شده است. برخى از اين امور، عبارتند از: معاويه، اولین كسى بود كه با فرزندش بيعت نمود و اولین كسى بود كه نشسته خطبه خواند؛ عمر بن عبدالعزيز، اولین كسى بود كه فدك را بازگرداند و.[۶]
اولیات در مورد امراء، وزرا و جلساء، در باب ششم آمده است، از جمله: اولین امراء بر مكه، مدينه، مصر، بصره، كوفه و شام؛ اولین اميرى كه در كوفه مرد، مغيرة بن شعبه بود؛ اولین كسى كه پشت سر جنازه، بدون رداء حركت كرد، مصعب بن زبير بود و.[۷]
در ابواب پایانى، مطالبى در مورد قضات، علما، ادبا، اصحاب مذاهب، نويسندگان، زنان، مردمان عجم و امور مختلف ديگر، آمده است.
وضعيت كتاب
تحقيق كتاب توسط محمد السيد الوكيل صورت گرفته است.
فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.
در پاورقى‌ها، برخى از كلمات مشكل متن، تشريح و توضيح داده شده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.