دنباله جستجو در تصوف ایران
دنباله جستجو در تصوف ایران، نوشته عبدالحسین زرین‌کوب(۱۳۰۱ش–۱۳۷۸ش) است. در این کتاب -که متمم کتاب جستجو در تصوف ایران است- نویسنده پس از آنکه در اصل کتاب هدف از نگارش آن را باز‌نمایاندن ارزش و اهمیت تصوف در افق فرهنگ ایرانی میدانست، در اینجا –دنباله- به بخش‌های متأخرتری از تصوف در ایران پرداخته است.[۱]افراد و گروه‌هایی که در دنباله بررسی گشته‌‌اند، کمتر از نام‌های جلد نخست (مثل بایزید و ابوسعید و حلاج و مولوی) شناخته شده‌اند. نویسنده از گروه‌ها و نهضت‌هایی مانند کبرویه -سلسله‌ای که بنیان‌گذار آن «شیج نجم‌الدین کبری» است- و یا سلسله سهروردیه -که به شیخ ابونجیب عبدالقادر سهروردی، یا به برادرزاده‌اش شیخ شهاب‌الدین عمر بن محمد سهروردی (۶۳۲ق)» منتسب است- یاد می‌کند همچنین، مکتب ابن عربی، نوربخشیه، مکتب اصفهان، ذهبیه، نعمت‌اللهیه، نقشبندیه و مانند آن‌ها را -که پیش از این در کتاب اصلی کمتر یاد شده‌اند- توضیح می‌دهد.[۲] دنباله جستجو به نقد صوفی و نهضت‌های صوفیه و تصوف و فلسفه و... می‌پردازد. غالب اینان متأخرتر از صوفیان و فرقه‌ها در کتاب جستجو هستند. در دنباله هدف جستجو، رد و قبول نیست بلکه مقصود بررسی ویژگی‌هایی است که پدیده تصوف را از سایر پدیده‌های فکری و شناختی مشابه متمایز می‌دارد.[۳]
| دنباله جستجو در تصوف ایران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | زرین‌کوب، عبدالحسین (نویسنده) |
| ناشر | امير کبیر |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1376ش. |
| چاپ | چاپ چهارم |
| شابک | 964-00-0240-2 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | الف9ز4 / 277 BP |
گذشته از معرفی افراد و فرقه‌ها و آرائشان، چند فصلی از کتاب به پژوهش در موضوعات مربوط به تصوف پرداخته است: یک فصل ناظر به نقدهای واردشده بر صوفیان است؛ نقدهایی از علماء و متشرعه، متجددان و حتی خود صوفیان؛ فصل دیگر ناظر به نهضت‌های تصوف است؛ نهضت‌هایی مثل سربداران، حروفیه و صفویه که نشان می‌دهد برخلاف ادعاها، صوفیان خیلی هم از اتفاقات جامعه فاصله نداشته و همواره غرق خلوت و عزلت نبوده‌اند. فصلی هم به رابطهٔ متقابل تصوف و فلسفه پرداخته است؛ به ویژه آراء نوافلاطونیان که هم در فلسفهٔ اسلامی و هم در تصوف ایران مؤثر افتاده است.[۴]در بارۀ ابن عربی چون آراء وی در تصوف ایران تأثیر داشته و موافق و مخالف زیادی را برانگیخته است، یک فصل نیز به معرفی او، آراء و افکار وی و شارحانش اختصاص یافته است.[۵]
پانویس
منابع مقاله
- متن کتاب
- مقدمه