التعرف لمذهب أهل التصوف (شمس‌الدین)

التعرف لمذهب أهل التصوف
پدیدآوران	کلاباذی، ابوبکر محمد (نویسنده) شمس‌الدین، احمد (محقق)
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بيروت
سال نشر	1422ق. = 2001م.
چاپ	چاپ يکم
موضوع	تصوف - متون قديمي تا قرن 14 عرفان - متون قديمي تا قرن 14
زبان	عربي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏ک‎‏8‎‏ت‎‏7 / 282/5 BP

التعرف لمذهب أهل التصوف اثر ابوبکر محمد بن اسحاق کلاباذی (متوفی 380ق) کتابی مهم در تصوف است که منعکس کننده عرفان زاهدانه (عقاید متشرعانه مبتنی بر مذهب اهل سنت) در اوایل پیدایی تصوف اسلامی می‌باشد.

کلاباذی بعد از واقعه قتل حلاج (متوفی 309ق)، در دوره‌ای که فقها و دینداران به شدت با صوفیان مبارزه می‌کردند، برای دفاع از آنان این اثر را تألیف کرد. او در مقدمه این کتاب، از اوصاف صوفیان حقیقی و بر افتادن راه و رسم آنان، بی رغبتی مردم به معرفت، برچیده شدن بساط حقیقت و دعوی‌های پوچ و بی‌اساس مدعیان تصوف سخن به میان آورده و گفته است که اینان بدعت‌هایی در تصوف گذاشته و نسبت‌های نادرستی به آن داده‌اند. او توضیح داده که بر آن است تا با تدوین کتابش در بیان طریقت و سیرت مشایخ نامدار تصوف، اسباب آشنایی سالکان را با تصوف فراهم.

کلاباذی با استناد به آیات قرآن و احادیث نبوی و سخنان بزرگان دین و عرفان، به شرح و توضیح مباحث اعتقادی و موضوعات عرفانی پرداخته و گاه اشعاری عربی و بندرت فارسی در سخن آورده و کوشیده است تا با استدلال و گاه تمثیل، باورهای صوفیان را موافق با اعتقادات اهل سنت نشان دهد. وی در اغلب موارد، به سخنان عرفای اهل صحو، بخصوص جنید بغدادی، اشاره کرده و در چند مورد نیز از حلاج بدون تصریح به نام او، گاه با تعبیر «بعض الکبراء» یا با عنوان «ابوالمغیث»، یاد کرده است.

اهمیت «التعرف» را می‌توان از شروح متعدد فارسی و عربی آن در دوره‌های گوناگون عرفان اسلامی، دریافت. مهمترین شرح «التعرف» به فارسی شرح «التعرف لمذهب التصوف» از ابوابراهیم اسماعیل بن محمد مستملی بخاری (متوفی 434ق) است که نثری ساده و بی‌تکلف دارد.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. شمس، محمدجواد، «دانشنامه جهان اسلام»، بنیاد دائره المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «التعرف»، شماره۳۶۲۶، به آدرس اینترنتی:

http://lib.eshia.ir/23019/1/3626