جميلة أرباب المراصد في شرح عقيلة أتراب القصائد
| جميلة أرباب المراصد في شرح عقيلة أتراب القصائد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جعبري، ابراهيم بن عمر (نویسنده)
زوبعي، محمد خضير مضحي (محقق) حمد، غانم قدوری (زير نظر) غوثاني، يحيي (مقدمه‌نویس) |
| ناشر | دار الغوثاني للدراسات القرآنية |
| مکان نشر | سوريه - دمشق |
| سال نشر | 1431ق. = 2010م. |
| چاپ | چاپ يکم |
| شابک | 978-9933-403-19-5 |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /د2 م7025 / 73 BP |
جميلة أرباب المراصد في شرح عقيلة أتراب القصائد که به اختصار آن را الابحاث الجمیلة فی شرح‌العقیلة گفته‌اند، تألیف عالم قرائت و دانشمند شافعی مذهب برهان الدین ابراهیم بن عمر جعبری (732-640ق) است.[۱] موضوع کتاب رسم مصحف است و با مقدمه یحیی غوثانی و تحقیق محمد خضیر مضحی زوبعی منتشر شده است.
رسم مصحف شریف از قدیمی‌ترین علوم قرآن کریم است؛ چراکه مفاد آن به عصر صحابه باز می‌گردد که قرآن کریم را در زمان نبی(ص) در رقعه‌هایی تدوین کردند و در زمان خلاف ابوبکر آن را در مصحف جمع کردند؛ و در زمان خلافت عثمان بن عفان در نسخه‌هایی از روی آن رونوشت برداشتند. مسلمین زان پس به این رسم تمسک کردند و اصطلاح «رسم عثمانی» را بر آن اطلاق نمودند. این رسم اساس حفظ نص قرآنی و موافقت با آن یکی از ارکان قرائت صحیح گردید.[۲]
«المقنع فی معرفة مرسوم مصاحف اهل الامصار» اثر عثمان بن سعید دانی اندلسی (متوفی 444ق) از جمله مهم‌ترین آثار در علم رسم مصحف است. پس از آن قاسم بن فیره شاطبی اندلسی (متوفی 590ق) المقنع را در ضمن قصیده‌ای با نام «عقیلة اتراب القصائد» به نظم درآورد. علمای علم قرائت پس از شاطبی چون ابراهیم بن عمر جعبری، منظومه او را شرح کردند. «جمیله ارباب المراصد فی شرح عقیلة اتراب القصائد» جعبری از وسیع‌ترین و مفیدترین شروح این کتاب است. حجم کتاب و تنوع مطالب آن، محققین را از تحقیق آن منصرف می‌کرد تا اینکه محمد خضیر مضحی زوبعی به عنوان پایان‌نامه دکتری اقدام به این کار نمود.[۳]
از امتیازات این شرح نسبت به شروح پیش از خود تثبیت رأی کاتبان بعد از هر مسئله از مسائل رسم مصحف است؛ در غالب موارد نیز مخالفت و موافقت در آن مسئله را ذکر می‌کند. ذکر اصطلاحات ناظم برای فهم صحیح مراد شاطبی و ذکر خاتمه‌ای در مصطلحات متأخرون اضافه بر مصطلحات صحابی از دیگر ویژگی‌های این شرح است.[۴]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- کوشالی، مقداد ابراهیم، دانشنامه جهان اسلام، جلد 10، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، چاپ اول، 1385.