التهذیب فی التفسیر

التهذيب في التفسير
پدیدآوران	حاکم جشمی، محسن بن محمد (نویسنده) سالمی، عبدالرحمن بن سلیمان (محقق)
ناشر	دار الکتاب اللبناني
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1440ق. = 2019م.
چاپ	یکم
زبان	عربی
تعداد جلد	10
کد کنگره	‏

التهذیب فی التفسیر، اثر ابوسعید (ابوسعد) محسّن بن محمد بن کرّامه بیهیقی( م 494ق) معروف به حاکم جشمی مفسّر، عالم به اصول و كلام است. وی نخست حنفى بود، سپس معتزلى، آنگاه به زيديّه گرايش پيدا كرد. این اثر در10جلد توسط عبد الرحمن بن سلیمان سالمی تحقیق شده است. روش تفسيری التّهذيب، تفسير به قول(رای) و نقل آراء ديگران است.

از ویژگی‌های مهم این تفسیر که آن را از تفاسیر پیش از خود متمایز می‌سازد تقسیم علوم مرتبط با تفسیر آیات است. نویسنده با تفکیک میان علوم قرآنی در تفسیر آیات، روشی نظامند را در تفسیر بنا نهاده که مور توجه تفاسیر بعدی قرار گرفته است. اين تفسير بر اساس هشت محور و عنوان: قرائت، لغت، اعراب، شان نزول، نظم، معنى و احكام بر مذهب حنفی، ترتیب یافته، و سپس آراء مفسران بزرگ به اختصار در آن ذکر شده است. شیوه نگارش این اثر که همراه با دقت و وضوح است ویژگی دیگر ‌آن به شمار می-آید.

ویژگی دیگر این اثر مشتمل بودن آن بر تمام تفاسیر پیشین معتزله است. در این تفسیر بیشتر بر ذکر آرای ابوبکر اصم(232ق)، ابوعلی جبائی(303ق)، ابوالقاسم بلخی(309ق)و ابومسلم اصفهانی(322ق)تکیه شده است. نویسنده این اثر با به کارگیری روایات در ذکر فضایل سوره‌های قرآن یک ویژگی به تفاسیر معتزله افزوده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. زرکلی، خیر الدین.الأعلام. بیروت.دارالملایین.چاپ هشتم. 1989
3. وجیه، عبد السلام. اعلام المولفين الزيديه. عمان، مؤسسة الإمام زيد بن علي الثقافية. چاپ اول. 1420
4. حسينى اشكورى، احمد. مؤلفات الزیدیه. قم. مكتبة آية الله العظمى المرعشي النجفي( ره). چاپ اول. 1413
5. متولی، عبد الحمید. أضواء على مناهج بعض المفسرين من زوايا علوم القرآن. اسلامیه. بی جا. بی نا. 1420
6. زرزور، عدنان.الحاكم الجشمي و منهجه في التفسير، بیروت، مؤسسة الرساله‏. بی نا، بی تا