فراهی هروی، معینالدین
| نام | فراهی هروی، معینالدین |
|---|---|
| نام‌های دیگر | فراهی، معینالدین بن ش‍رف‌ال‍دی‍ن
فراهی هروی، معینالدین م‍س‍ک‍ی‍ن، معینالدین بن محمد معینالدین فراهی م‍لا م‍س‍ک‍ی‍ن م‍لا معین فراهی م‍ن‍لا م‍س‍ک‍ی‍ن |
| نام پدر | ش‍رف‌ال‍دی‍ن |
| متولد | |
| محل تولد | هرات |
| رحلت | 908ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | تفسیر حدایق الحقایق (قسمت سوره یوسف) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03376AUTHORCODE |
معين‌الدّين فراهى هروى (متوفای908ق)، مشهور به ملامسکين، نویسنده، شاعر، مفسر، عارف و واعظ شهير افغانستانی
ولادت
معين‌الدين محمد بن شرف‌الدين محمد مسكين فراحى سهروردى، تاريخ تولدش به درستى معلوم نيست و زندگى كودكى و جوانى وى در تذكره‌ها نيامده است. تنها در كتاب‌هاى روضةالصفا جلد هفتم و الذريعه به نقل از روضةالصّفا و كشف‌الظنون به طور اختصار از وى نام برده شده است.
زادگاه و پرورش‌گاه او در شهر فراه، منطقه‌ای در سیستان بوده سپس در کنار خانواده و خاندان خود یا جدا از آنان به شهر هرات که مرکزی علمی و پایتخت حکومت تیموریان بوده نقل مکان کرده و در آنجا ساکن شده است.[۱]
تحصیلات
درباره چگونگی دوره تحصیل علم و دیگر جزئیات زندگی معین در منابع و تذکره‌ها اطلاعات مبسوطی نیامده است ولی با توجه به آثار به جامانده از او روشن است که او طبق معمول، در دوره‌ی کودکی و نوجوانی علوم رایج زمان خود یعنی فارسی، عربی، فقه، قرآن و ادب را فراگرفته و آموخته است، به ویژه در مورد قرآن و تفسیر آن تبحر شایانی به دست آورده است، سپس به مطالعه کتابهای عرفانی پرداخته و به سبب استعداد فطری و طبع خداداد به قلمرو شعر عرفانی وارد شده و شمار قابل توجهی غزلیات عرفانی سروده است که در دیوان او موجود است.[۲]
فعالیت‌ها
معین به سبب وضع روحی و بینش و گرایش عرفانی نسبت به امور دنیا بی‌اعتنا بوده و به علت تمایلات زاهدانه‌ی خویش با رجال و فرمانروایان معاصر خود رابطه‌ی مناسبی نداشته و در هر فرصتی به نقد و خرده‌گیری از برخی از آنان می‌پرداخته است.
معین علاوه بر نویسندگی سخنوری توانا بوده است، چنانکه خود در ضمن سروده‌هایش اشاره می‌کند که در زمان نوجوانی‌اش مانند کودکی حضرت عیسی سخنور و اهل منبر بوده است.
معین در ضمن شرخ خال خود در مقدمه کتاب‌هایش می‌نویسد: مدت چهل سال به مطالعه تفاسیر قرآن و احادیث پیامبر اسلام و کتابهای فرهنگ اسلامی پرداخته و آنچه از آن کتاب‌ها به دست اورده و مناسب می‌دیده است در ضمن وعظ و سخنرانی در بالای منبر مسجد هرات، که مسند آبا و اجداد او بوده، برای شنوندگان بازگو می‌کرده است.[۳]
نقل شده که او برادر قاضى نظامالدین محمد، قاضى هرات، است كه پس از درگذشت برادرش به درخواست سلطان مدت یك سال مسند قضاوت هرات را عهدهدار شد.
گويند منصب قضا را رد كرد و از تصدّى آن سرباز زد.
همچنین بیان شده که او از علماء و عرفاى زمان سلطان حسين بايقرا بود و مردى زاهد و پارسا بوده است و از دنيا و بهره‌هاى آن گريزان؛ مدّتى امامت جماعت مسجد جامع هرات را بر عهده داشت؛ ولى شغل وى ارشاد و هدايت مردم از راه وعظ و درس و بحث بوده است.
وفات
بنا به قولى وى در سال 908ق درگذشت و در مقبره‌ى خواجه عبدالله انصارى مدفون گرديد.[۴]
آثار
كتب و رسائلى به وى نسبت داده‌اند كه عبارتند از:
- معارج النّبوة در سيرت حضرت رسول(ص)
- قصص حضرت موسى(ع)
- اربعين در چهل حديث نبوى
- تفسير سوره فاتحة الكتاب
- بحرالدرر
- تفسیر حدائق الحقائق در تفسير سوره يوسف.
- روضةالواعظین
- تفسیر سوره فاتحه
- ارشادالطالبین
- ارشادالمسلمین
- دیوان اشعار
- رساله نعوت
- شرایف‌الاوقات
- مجالس مرتبه در تذکیر
- قصةالمعراج
- نفایس‌الکلام و عرایس الاقلام[۵]
منابع مقاله