حقائق التفسیر (دار الکتب العلمية)

حقائق التفسير: تفسير القرآن العزيز
پدیدآوران	سلمی، محمد بن حسین (نویسنده) عمران، سيد (محقق)
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بيروت
سال نشر	1421ق. = 2001م.
چاپ	چاپ يکم
شابک	‎2-7451-3164-8
زبان	عربي
تعداد جلد	2
کد کنگره	س8ح7 / 94 BP

حقائق التفسیر تألیف ابوعبدالرحمن محمد بن حسین بن موسى ازدى سلمى (متوفای 412ق)، یکی از قدیمی‌ترین تفاسیر عرفانی قرآن به زبان عربی

سلمی مجموعه‌ای از روایات و اقوالی را که در تفسیر عرفانی آیات قرآن، از قول امامان و اولیاء و مشایخ، به صورت پراکنده در اینجا و آنجا آورده بودند، فراهم آورد و آرای خود را در این باره در اثنای آن ذکر کرد.

او در مقدمه حقائق التفسیر نوشته است که چون صاحبان دانش‌های ظاهری در رشته‌های مرتبط با قرآن به نگارش پرداخته‌اند و جز آنچه در کلام امام صادق علیه‌السلام و ابن عطاء در توضیح پاره‌ای از آیات متفرقه آمده، کسی برای فهم خطابات قرآنی به زبان اهل حقیقت اقدامی نکرده، بر آن شده آنچه را در این باب در کلام امام صادق علیه‌السلام و ابن عطاء یافته است گردآوری کند و سخنان مشایخ اهل حقیقت را در این باب به آن منضم نماید و آن را به ترتیب سوره‌های قرآن تنظیم کند.

مهمترین کسانی که اقوالشان را سلمی در این تفسیر آورده است عبارتند از: امام صادق(ع)، ابن عطا آدمی، حسین بن منصور حلاج، ابوالحسین نوری. تفسیر ابوالحسن نوری، از میان این مجموعه، کوتاه‌ترین است که تنها 29 آیه از آیات قرآنی در آن مورد تفسیر قرار گرفته است.

سلمی در تفسیر اشاری خود، روش تأویل به شیوه‌ی صوفیان را به کار گرفته و معانی‌ای برای آیات قرآن عرضه کرده است که با آنجه از ظواهر آنها برمی‌آید متفاوت است. همچنین وی، به سبب ضعف حافظه، گاهی آیه و آیاتی از یک سوره را در ضمن آیاتی از سوره‌های دیگر تفسیر کرده و گاه تفسیر آیات در خود سوره مشوش است.