الفتوحات الإلهیة بتوضیح تفسیر الجلالین للدقائق الخفیة
| الفتوحات الإلهیة بتوضیح تفسیر الجلالین للدقائق الخفیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | [[]] (نویسنده)
[[]] (محقق) [[]] (مترجم) |
| کد کنگره | |
الفتوحات الالهیة بتوضیح تفسیر الجلالین للدقائق الخفیة تألیف سلیمان بن عمر عجیلی شافعی مشهور به شیخ جمل (متوفی 1204ق) شرح و توضیح «تفسیر جلالین» است. کتاب با تحقیق و تصحیح ابراهیم شمس‌الدین منتشر شده است.
تفسیر جلالین از تفاسیر بسیار مشهور و متداول جهان تفسیر است که به قلم دو تن از عالمان بزرگ اهل سنت یعنی: جلال الدین محلی (متوفی 864ق) و جلال الدین سیوطی (متوفی 911ق) نگاشته شده و مورد استقبال دانشمندان اسلامی از طوایف مختلف قرار گرفته است.[۱]
یکی از شروح و حواشی مفصل این تفسیر، الفتوحات الالهیة شیخ جمل است. شیخ جمل که از دانشمندان قرن سیزدهم مصر و ساکن قاهره بوده است، در طریق صوفیه قرار داشته و با همان مذاق و اندیشه به توضیح و تفسیر پرداخته است. گرچه جهت‌گیری تأویلی و صوفیانه، کمتر در این تفسیر مشاهده می‌شود. در آغاز تفسیر، پس از ذکر انگیزه خود در نگارش این شرح، با مقدمه‌ای در بیان معنای تفسیر، مبدأ نزول، کیفیت جمع قرآن و برخی دیگر از مباحث علوم قرآنی وارد تفسیر می‌شود. هدف و روش شیخ جمل در تفسیر، بیشتر، نقل قول کلمات دیگران در کتاب است و نه نقد و مقایسه بین اقوال. در بعد ادبی، شیخ جمل به اعراب، صرف و قرائات گوناگون توجه فراوان دارد، به‌ویژه که مسأله اختلاف قرائات را با توجیه‌های ادبی تبیین کرده و وجوه تفسیری را در همین زمینه مطرح می‌کند. روش نامبرده در نقل روایات، عموماً نقد و بررسی است، گرچه با معیارهای خود چنین سنجشی دارد، اما در باب اسرائیلیات، حساسیت نشان می‌دهد و طبق روال تفاسیر اثری متأخر، این اخبار را نقل و سپس رد می‌کند.[۲] شارح به شیوه رایج با لفظ «قوله» بخشی از عبارت تفسیر را ذکر کرده و سپس به شرح و توضیح آن پرداخته است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- ایازی، سید محمدعلی، شناخت‌نامه تفاسیر، قم، انتشارات کتاب مبین، چاپ اول، 1378.