طلوع سعد السعود
| نام کتاب | طلوع سعد السعود في أخبار وهران و الجزائر و إسبانيا و فرنسا إلی أواخر القرن التاسع عشر |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | مزاری، آغا (نويسنده)
بو عزیز، یحیی (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | D 20 /م4ط8 |
| موضوع | اسپانیا - تاریخ
الجزایر - تاریخ تاریخ جهان فرانسه - تاریخ وهران - تاریخ |
| ناشر | دار الغرب الإسلامي |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1990 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11748AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«طلوع سعد السعود» كه نام كامل آن، «طلوع سعد السعود فى اخبار وهران و الجزائر و اسبانيا و فرنسا الى اواخر القرن التاسع عشر»، كتابى است به زبان عربى، در دو جلد، نوشته آغا بن عوده مزارى، در باره جغرافيا و تاريخ برخى شهرهاى دنياى قديم.
ساختار
كتاب، مشتمل بر تشكر و تقدير و يك مقدمه و يك تمهيد به قلم محقق، دكتر يحيى بو عزيز و پنج مقصد مى‌باشد.
گزارش محتوا
اين كتاب، در حقيقت دانش‌نامه تاريخى و فرهنگى و جغرافى و اجتماعى بزرگى است كه به معرفى برخى از شهرهاى دنياى قديم در چهار قاره جهان؛ يعنى افريقا، اروپا، آسيا و اقيانوسيه مى‌پردازد.
مؤلف، در اين كتاب به تفصيل در باره چند شهر، از جمله: استان وهران در الجزاير، اسپانيا، فرانسه، قلمرو حكومت تركان عثمانى از روزگاران دور تا سال 1890م، سخن گفته و به معرفى سيره و روش گروه زيادى از عالمان، اوليا، امرا، سلاطين، خلفا و... پرداخته و در باره نظام ادارى تركان عثمانى در شهرهاى خود و نيز در الجزاير و شهرهاى مغرب داد سخن داده و هم‌چنين در باره قبايلى كه در غرب وهران سكونت داشته‌اند، مطالبى را بيان نموده و در اصول و فروع و نيز ادوار سياسى و نظامى آنان در طول مدت حكومت تركان و نيز قبل و بعد از ايشان تا زمان خودش سخن گفته است. وى، در اين كتاب، روش ابن خلدون را در وضع شجره‌نامه افراد به كار برده است.
هم‌چنين وى در باره رگ و ريشه و نژاد اروپاييان و ساكنان اسپانيا و فرانسه و نيز پادشاهانى كه بر اين سرزمين‌ها تا قرن نوزدهم ميلادى حكم رانده‌اند، سخن گفته است و نيز در باره ريشه و نژاد تركان آسيا و نيز سر برآوردن آنان از آسياى صغير و تشكيل دولت توسط ايشان و نيز برخى ملوك و سلاطين ايشان تا اواخر قرن نوزده ميلادى بحث كرده است. مزارى، در باره تاريخ اندلس اسلامى نيز به اختصار سخن گفته است.
محتواى مقاصد پنج‌گانه كتاب بدين شرح است:
مقصد اول: معرفى كسى كه وهران را بنا نهاد، زمانى كه وهران بنا نهاده شد، كسى كه فرمان بناى آن را صادر نمود، كسى كه بر بناى وهران نظارت داشت و نيز توصيف وهران از زبان جهان‌گردان و مورخان.
مقصد دوم: در اين مقصد، مؤلف، به معرفى حدود 53 تن از اولياء صالح خدا كه در وهران مقيم بوده‌اند، پرداخته است و در شرح حال برخى، چون محمد بن عمر هوارى، به تفصيل گراييده است.
مقصد سوم: در اين مقصد، مؤلف، به معرفى برخى از علماى وهران، از آغاز تا زمان خويش پرداخته است. در اين مقصد، مؤلف، از 63 عالم نام مى‌برد كه شرح حال برخى را به تفصيل و برخى ديگر را به اختصار بازگو مى‌كند. در اين مقصد، مؤلف، مجددا از برخى از اولياى وهران كه در شمار علما نيز محسوبند، نام مى‌برد.
مقصد چهارم: اين مقصد، طولانى‌ترين مقاصد پنج‌گانه است كه ضمن آن، مزارى، در باره دولت‌هايى كه بر وهران و نيز مغرب اوسط و اقصى، حكم رانده‌اند، به ترتيب زمانى، از روزى كه وهران بنا شده تا زمان خويش سخن مى‌گويد. شمار اين دولت‌ها بالغ بر 9 دولت است كه عبارتند از:
1. دولت اموى‌هاى اندلس؛
2. عبيدى‌ها كه شيعه بوده‌اند؛
3. مرابطون؛
4. موحدون؛
5. زيانيون؛
6. مرينيون؛
7. اسپانيايى‌ها؛
8. ترك‌ها؛
9. فرانسوى‌ها.
در اين مقصد، مؤلف، مطالب استطرادى و متفرقه فراوانى را ذكر مى‌كند كه همگى به نحوى وى را از موضوع اصلى كتاب كه تاريخ وهران است، خارج مى‌سازد.
مقصد پنجم: اين مقصد، به يادكرد مخزن وهران اختصاص يافته است. مزارى در تعريف مخزن مى‌نويسد: «مخزن عبارت است از كسى كه به هر گونه و در هر جا يارى كننده حكومت و دولت باشد... چنين كسى بدين نام ناميده شده، چون چيزهايى را كه براى وى دردآور است در سينه پنهان مى‌كند تا وقت پيروزى و انتقال فرارسد و...»
وى، مخزن وهران را به دو قسم مخزن شرقى و مخزن غربى تقسيم و انشعابات موجود در هر يك را ذكر مى‌كند.
وضعيت كتاب
كتاب، مشتمل بر پاورقى‌هاى محقق و نيز فهرست‌هاى ذيل در انتهاى هر جلد مى‌باشد:
اعلام، قبايل و گروه‌ها، اماكن جغرافيايى، كتاب‌ها، نقشه‌ها و موضوعات.
منابع
1. مقدمه محقق؛
2. متن كتاب.