ظریفی چلبی، حسن
| نام | ظریفی چلبی، حسن |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | علی |
| متولد | 953ق |
| محل تولد | سیروز ترکیه |
| رحلت | 1012م |
| اساتید | |
| برخی آثار | کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (نسخه خطی) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE11275AUTHORCODE |
حسن ظریفی چلبی (953-1012ق)، فقیه، از صوفیان، شاعران و نویسندگان قرن دهم هجری
ولادت
حسن چلبی بن علی بن امرالله بن عبدالقادر حمیدی رومی حنفی معروف به ابن حنایی[۱] ظاهرا از مردم سیروز ترکیه امروزی بوده است[۲].
عمر رضا کحاله در معجم المؤلفین تولد ایشان را در سال 953ق برابر با 1546م دانسته است.[۳]
تحصیلات
تحصیلات مقدماتی حود را هم در همان دیار فراگرفته است. سپس به طریقت مولویه گرویده و به شهر روملی حصار مهاجرت کرده و شیخ تکیه علی پاشا، معروف به طورمش دده شده است.
یکی از منابع اطلاعاتی ما درباره این شخصیت، همین کاشف الاسرار اوست، وی در برخی از مواضع این اثر، گاه‌گاه از خود سخن می‌گوید و ما می‌توانیم بدین طریق درباره او اطلاعاتی پیدا کنیم.
حسن چلبی مردی وارسته و خداشناس بوده و همواره در تکمیل معلومات و شناخت معرفت به دنبال راهنما و هدایتگری بوده، تا به نیروی وی به ارشاد و به کمال معرفت نایل گردد. او حتی در سرزمین روم- ترکیه امروزی - فردی شناخته شده و معروف بوده و آن چنان از اعتبار و احترام خاصی برخوردار بوده، که پیشنهاد خلافت طریقت زین‌الدین خوافی را به او داده بودند ولی او به دلایلی به آن راضی نشده و با خود و خدای خویش عهد کرده که تا عمر باقی است برای نایل شدن به محضر انسان کامل و مرشدی حقیقی، گرد عالم را در نوردد و به گمشده‌ی خویش دست یابد و از ارشاد و راهنمایی او مستفیض گردد.
چلبی خلافت رین‌الدین خوافی را نپذیرفت و از قلمرو روم خارج شد و عزم خراسان کرد، اما از رفتن به این دیار صرف‌نظر نمود و به احترام خانه خدا و زیارت آن مکان مقدس، راه مکه معظمه را در پیش گرفت و پس از طی سفر دریایی به زیارت خانه خدا نایل آمد، اما چون هدف اصلی او درک مرشدی کامل بوده، بنابر این پس از جست و جوی فراوان به مصر رسید و در مسجد جامع الازهر رحل اقامت افکند.
چلبی، سؤالات درونی خویش را به رجال و بزرگان آنجا ابراز می‌دارد و چون جواب قانع‌کننده‌ای از آنها دریافت نمی‌کند، با دیداری که با یکی از اهل معرفت در مسجد جامع طیلون برایش پیش می‌آید، او را به جامع مؤیدیه راهنمایی می‌کند تا پاسخ سؤالات خود را از کسی که شیخ ابراهیم می‌نامند بگیرد،
ظریفی چنانکه از مطاوی کاشف الاسرار و مطلع الانوار بر می‌آید، به زبان فارسی، ادبیات تتازی، دانش حدیث، تفسیر و دیگر معارف اسلامی تسلط داشته و به مناسبت شروح ابیات، جلوه‌هایی از علوم یاد شده را در اثرش بروز داده است. او طبع شاعرانه نیز داشته و نمونه‌هایی از سروده‌های پارسی و تازی او در کاشف الاسرار و مطلع الانوار با تخلص حسن آمده است[۴].
وفات
از احوالات اواخر عمر او خبر نداریم، علیرضا فوجه‌زاد محقق کتاب کاشف‌الاسرار بر این اعتقاد است که حسن چلبی ظاهرا در سال 977 یا 980ق از دنیا رفته است[۵]. اسماعیل بغدادی (متوفای 1339ق) کتابشناس و فهرست‌نگار مشهور عثمانى در هدية العارفين[۶] و کحاله از کتاب‌شناسان معاصر در معجم المؤلفين[۷] بر این اعتقادند که ایشان در سال 1012ق (1603م) وفات کرده است.
آثار
- حاشية على درر الحكام لمتلا خسرو
- كاشف الاسرار في شرح بعض ابيات المثنوي[۸]