أسرار التوحید في مقامات الشیخ أبي السعید (نسخه خطی)

أسرار التوحيد في مقامات الشيخ أبي السعيد
پدیدآوران	محمد بن منور (نویسنده)
ناشر	[بي نا] = [بي نا]
چاپ	چاپ يکم
زبان	فارسي
کد کنگره	الف 25 م3 / 278/8 BP

أسرار التوحید في مقامات الشیخ أبي السعید، تألیف محمد بن منوّر میهنی، که از نوادگان شیخ ابوسعید ابی الخیر است، اسرار التوحید را درباره احوال و اخبار و اقوال و کرامات جد خویش ابوسعید گرد آورده و به ابوالفتح غیاث‌الدین محمد بن سام پادشاه غوری (متوفای 599ق) تقدیم داشته است.

ابوسعید در شهر کوچک میهنه در سال 357ق به جهان آمده و در همان شهر به سال 440ق درگذشته است . وی بعد از اتمام تحصیلات همه عمر را در طریقه تصوف گذراند، و در خلفه مریدان ابوالفضل سرخسی عارف مشهور در آمده است.

در اواخر عمر در نیشابور مجلس وعظ ترتیب داده بود و گروهی بسیار بر وی گرد آمده بودند.

مؤلف آنچه را که تا آن زمان از شیوخ و پیروان و نیز مریدان شیخ ابوسعید و خویشان خود درباره شیخ جمع آوری کرده بود به هم پیوست و کتاب خود را از مجموعه آن اطلاعات تألیف کرد و این کتاب مکمل کتاب دیگری شد که پیش از حمله غزان به دست جمال‌الدین ابو روح لطف‌ا‌‌لدین ....ابوسعید بن ابوالخیر پسر عم مؤلف اسرار التوحید تألیف گردیده بود.

تاریخ تألیف کتاب اسرار التوحید مسلما بعد از حمله غزان - یعنی بعد از سال 548ق است. امارات و قرائنی در دست است که ثابت می‌کند تألیف این کتاب در حدود سال 570ق و بنابر محاسبه ژوکوفسکی خاورشناس روسی بین سالهای 553 و 599 بوده است.

اسرار التوحید از جمله شاهکارهای بی‌نظیر نثر فارسی است. روانی انشاء و استحکام عبارات و رعایت کلیه موارد فصاحت و بلاغت در این کتاب به حد اعلای خود رسیده است و با آنکه این کتاب در اواخر قرن ششم یعنی در دوره استیلای سبک مصنوع نگارش یافته به هیچ روی اثری از آثار تصنع - جز در مقدمه آن - به چشم نمی خورد. سرگذشتها و وقایع چنان با مهارت حکایت شده است که گیرندگی خاص آنها خواننده را همه جا مجذوب نگاه می‌دارد.

اسرار التوحید بر سه باب تقسیم شده است: باب اول: در ابتدای حالت شیخ اول، باب دوم: در وسط حالت، و باب سوم: در انتهای حالت او.

کاتب این نسخه خطی محمدشاه بن اعلبک نام داشته که این نسخه از کتاب را در ظهر دومین روز ماه مبارک رمضان 701ق به پایان رسیده است.

منابع مقاله

1. حاکمی، اسماعیل؛ اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید (تألیف محمد بن منور ... ابی سعید میهنی)، ، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله دانشکده (دانشگاه تهران) دی 1354 - شماره 5 (‎3 صفحه - از 172 تا 174).