حسن غزنوی، سید حسن بن محمد

نام	سید حسن غزنوی
نام‎های دیگر	مشهور به سید اشرف یا اشرف
نام پدر	محمد یا ناصر یا احمد
متولد	548ق
محل تولد
رحلت	605ق
اساتید	محمدبن مسعود غزنوى
برخی آثار	دیوان اشعار
کد مؤلف	AUTHORCODE18561AUTHORCODE

سید حسن غزنوی (متوفی حدود 548 تا 605ق) مشهور به سید اشرف یا اشرف، شاعر پارسی‌گوی و واعظ قرن ششم، از شاگردان محمدبن مسعود غزنوى، صاحب دیوان اشعار.

او در روزگار خود از سخنوران و شاعران نامى بود و در مقام وعظ جاذبه و نفوذ بسيار داشت. كرامات گوناگون و ماجراهاى اغراق‌آميزى نيز به او نسبت داده‌اند. معاصرانش او را، به احترام، سيداشرف می ناميدند؛ از اين‌رو در كتابهاى تاريخى و تذكره‌ها، از او با عنوان سيداشرف و سيدحسن غزنوى ياد شده است.

كنيه او را، به اختلاف، ابومحمد و ابوعلى و نام پدرش را محمد، ناصر و احمد گفته‌اند. از عبارت بيهقى در «لباب‌الأنساب» برمی آيد كه در نيشابور با حسن غزنوى ملاقات كرده و از زبان خود او نام و نسبش را ابومحمد الحسن‌بن محمدالحسينى شنيده است.

حكاياتى كه از زندگى حسن غزنوى به‌جامانده است، وقايع زندگى او را از 511 تا 555 در برمی گيرد. در 511، وى قصيده‌اى به مناسبت جلوس بهرامشاه‌بن مسعودبن ابراهيم سرود و از آن پس مورد لطف خاص بهرامشاه قرار گرفت. در آن زمان، حسن ساكن غزنين بود و به وعظ اشتغال داشت. ظاهراً كثرت هواداران او وحشت بهرامشاه را برانگيخت و او شاعر را تهديد كرد. سيدحسن از غزنين خارج شد و به حج خانه خدا و زيارت حرم پیامبر(ص) رفت، دورانى را در غربت گذراند و اشعار بسيارى در اشتياق بازگشت به وطن سرود. ظاهراً بين سال‌هاى 543 و 548 نيز تبعيد شد، چون وقايعى كه از زندگى او نقل شده است نشان می دهد قبل و بعد از اين سال‌ها در خراسان و مشرق ايران می‌زيسته است.

سال مرگ او را، به اختلاف، از 548 تا 605 ذكر كرده‌اند. مدرس رضوى آن را بين 555 و 557 دانسته است. گفته‌اند كه مقبره‌اش در قريه آزادوار جوين است.

او در علوم حكمى از بهترين شاگردان محمدبن مسعود غزنوى، اديب و رياضی دان قرن ششم، بود. ديوان او شامل قصيده، غزل، ترجيع‌بند، تركيب بند، قطعه و رباعى است. همه قصايد و ترجيعات و بخشى از غزل‌هايش مديحه است.

منابع مقاله

بهاری، مریم، «دانشنامه جهان اسلام»، مدخل: سید حسن غزنوی، به آدرس اینترنتی: https://lib.eshia.ir/23019/1/6181