الجمل و النصرة لسيد العترة في حرب البصرة
| نام کتاب | الجمل و النصرة لسيد العترة في حرب البصرة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | میرشریفی، علی (محقق)
مفید، محمد بن محمد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 37/95 /ج8م7 |
| موضوع | جنگ جمل، 36ق.
علی بن ابی طالب (ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - جنگها |
| ناشر | مکتب الإعلام الإسلامي، مرکز النشر |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 401 هـ.ش یا 413 هـ.ق یا 1022 م |
| کد اتوماسیون | 1457 |
معرفى اجمالى
«الجمل»، اثر شيخ مفيد، ابو عبد الله، محمد بن محمد بن نعمان عكبرى بغدادى(336 - 413ق)، از چهره‌هاى برجسته فقها، متكلمين و روات شيعه در نيمه دوم قرن چهارم هجرى است.
نجاشى و شيخ طوسى و ابن شهرآشوب، اين كتاب را در رديف تأليفات شيخ مفيد به شمار آورده‌اند.
شيخ طوسى، مى‌فرمايد: «من اين كتاب را در محضر شيخ مفيد قرائت نموده‌ام»
هم‌چنين بزرگانى همچون آقا بزرگ تهرانى، صاحب كتاب ارزش‌مند الذريعه و علامه امينى و سيد عبد الرزاق موسوى مقرّم و علامه شيخ محمد تقى شوشترى و استاد، سيد مرتضى عسكرى و ديگران نيز كتاب حاضر را به شيخ مفيد نسبت داده و از تأليفات ايشان دانسته‌اند.
اين كتاب، به زبان عربى و در باره جنگ جمل است.
شيخ مفيد، در مقدمه كتاب، در باره انگيزه نگارش كتاب مى‌فرمايد:
«من اين كتاب را به درخواست يكى از شاگردان، در باره اختلافى كه ميان اهل قبله و مسلمانان در باره فتنه و آشوبى كه در بصره اتفاق افتاده بود، نگاشتم تا جريانات و حوادثى كه ميان امير مؤمنان، على بن ابى طالب(ع) و عايشه و طلحه و زبير روى داده و جنگ خطرناكى كه ميان آنان درگرفته را روشن نمايم.»
ساختار
كتاب، مشتمل بر يك مقدمه سه قول و يك خاتمه است.
گزارش محتوا
مؤلف، در مقدمه، سبب تأليف كتاب را بيان نموده و در قول اول، از اختلاف امت در مورد فتنه جمل و احكام قتال در آن، سخن گفته و آراى فرق گوناگون، از قبيل حشويه، معتزله و... را در باره كسانى كه در جنگ جمل شركت داشته‌اند، بيان كرده است.
در قول دوم، از عصمت حضرت امير(ع) سخن به ميان آورده و از درست بودن كردار وى، در همه جنگ‌هايش و حق بودن او در همه اقوال و افعالش و... بحث كرده است.
در قول سوم، مفصلا چگونگى رخ دادن جنگ جمل و نقش‌آفرينان آن حادثه و... را بررسى كرده است و در خاتمه، به بيان اسباب بغض عايشه و عناد طلحه و زبير نسبت به حضرت امير(ع) پرداخته است.
اين كتاب، داراى ويژگى‌هاى ارزش‌مندى است كه اينك به برخى از آنها اشاره مى‌كنيم:
1. مؤلف اين كتاب، از بزرگ‌ترين و برجسته‌ترين انديشمندان جهان اسلام و از راويان بزرگ حديث به شمار مى‌آيد؛ مخصوصا با توجه به اين نكته كه شيخ مفيد، اين كتاب را در اواخر عمر كه اوج شهرت علمى ايشان بوده، نگاشته است.
2. اين كتاب، حلقه‌اى ارزش‌مند ميان ما و بسيارى از منابع مهم تاريخى است كه به دست ما نرسيده و در اختيار مؤلف كتاب بوده است، مانند كتاب جمل، نوشته ابو مخنف، كتاب جمل واقدى، كتاب جمل مدائنى، كتاب جمل ثقفى و بسيارى از كتاب‌هاى ارزش‌مند تاريخى كه از طريق اين كتاب از محتواى آنها با اطلاع شده‌ايم.
3. اين كتاب، در نوع و سبك خود نمونه و بى‌نظير است و بسيار كامل به جزييات حوادث پرداخته و تمام زواياى جريانات را مورد بررسى قرار داده است.
4. شيخ مفيد، بدون هيچ‌گونه تعصب، تمام نظريات و سخنان را با امانت كامل آورده، حتى سخنان مخالفين امير المؤمنين، على(ع) را نيز آورده و اين خود بر ارزش و اعتبار كتاب افزوده است. مؤلف، در اين كتاب، به بسيارى از منابع مهم اهل تسنن نيز اشاره دارد.
5. شيخ مفيد، در اين كتاب، به روايات و سخنانى از حضرت على(ع) اشاره دارد كه در ديگر كتاب‌هاى روايى ما موجود نمى‌باشد و اين خود، دليل بر آن است كه ايشان بر منابعى كه به دست ما نرسيده، دست‌رسى داشته است.
وضعيت كتاب
كتاب حاضر، در تهران، به وسيله دكتر محمود مهدوى دامغانى، به فارسى ترجمه و چاپ شده است.
هم‌چنين ترجمه‌اى به فرانسه از اين كتاب در پاريس به چاپ رسيده است.
نسخه‌شناسى
1. نسخه‌اى در كتاب‌خانه مجلس شوراى اسلامى كه تاريخ نگارش آن 1338ق، مى‌باشد.
اين نسخه، نسخه‌اى صحيح و ارزش‌مند است كه جزء كتاب‌هاى مرحوم شيخ الاسلام زنجانى بوده است.
2. نسخه‌اى در كتاب‌خانه آستان قدس رضوى كه تاريخ نگارش آن، 1352ق، است و به خط فاضل انديشمند، محمد حسين بن زين العابدين ارموى و از روى يك نسخه قديمى نگاشته شده است.
وابسته‌ها
پیوندها
مطالعه کتاب الجمل و النصرة لسيد العترة في حرب البصرة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور