بحوث و آراء تبتني الواقع و الحضارة الزمنیة

‏بحوث و آراء تبتنی الواقع و الحضارة الزمنیة
پدیدآوران	منفلوطی، مصطفی لطفی (مترجم) کرمی، محمد (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	نهج‌البلاغة فی معارفه و فنونه
ناشر	المطبعة العلمية
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1387 ق
چاپ	1
موضوع	علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهج‌البلاغه - خطبه‌ها - نقد و تفسیر
زبان	عربی
تعداد جلد	6
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏38‎‏/‎‏02‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏4‎‏ب‎‏3
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

بحوث و آراء، تأليف محمد كرمى از نويسندگان شيعه عراق(م 1340ق) در شش مجلد به زبان عربى است. نویسنده در اين اثر تلاش كرده است كه نهج‌البلاغه را از جوانب مختلف صرفى، نحوى، فلسفى، كلامى، علم جديد، علوم اجتماعى و... مورد بررسى قرار دهد.

ساختار

مطالب كتاب به صورت موضوعى دسته‌بندى شده است، بدين ترتيب كه در هر مجلد موضوعى يا موضوعاتى مورد مطالعه قرار گرفته است كه در گزارش محتوا مورد بررسى قرار خواهد گرفت. نویسنده مطالبش را معمولاً در ضمن دسته‌بندى‌هاى مفيدى ارائه مى‌كند، به عنوان مثال موضوعات «كليات دين اسلام» را در ضمن 13 محور و «روحانیت» را در 11 محور طرح كرده است.

گزارش محتوا

مطالبى كه در مجلدات مختلف كتاب ذكر شده به اختصار بدين شرح مى‌باشد:

جلد اول:

در اين مجلد دو مبحث طرح شده است:

1. نهج‌البلاغه و توحيد: در اين بخش ابتدا با توجه به خطبه اول نهج‌البلاغه مطالب ارزشمندى درباره توحيد و اعتقادات مادى‌گراها ذكر شده است. لزوم عصمت انبياء، بعثت انبياء براى اصلاح جامعه و اوضاع جزيرةالعرب در زمان بعثت پيامبر اسلام(ص) از ديگر مباحثى است كه مورد بررسى قرار گرفته است.
2. نهج‌البلاغه و تعريفش از اسلام: به اعتقاد نویسنده كليات دين اسلام بر 13 محور مبتنى است كه توحيد، اعتراف به عدل و قيام به آن، برابرى همه در برابر قانون، از بين رفتن اختلاف طبقاتى، باز داشتن از مفاسد و تشديد اقامه حد بر آن، ترويج علم و تحريم ظلم از جمله آنهاست كه نویسنده به اختصار هر يك از محورها را بر مبناى نهج‌البلاغه تبيين نموده است. از ديگر مطالبى كه در ادامه اين جلد مورد بررسى قرار گرفته است، به شرح ذيل است: مقايسه اسلام و سائر اديان، حجيت ظواهر كتاب، خدمات على(ع) در راه دعوت اسلامى، علل انحطاط مسلمين، دين فطرى، نبى اسلام كيست؟، وظائف مسلمين.

جلد دوم:

در اين جلد از كتاب كه با عنوان نهج‌البلاغه و مواعظ و نهى‌ها و در شرح خطب همّام و الهكم‌التكاثر نوشته شده است، مطالب ارزشمندى ذكر شده است. علاوه بر عناوين و مطالب معمول، برخى از عناوين توجه خواننده را به خود جلب مى‌كند كه به چند نمونه از آن‌ها اشاره مى‌شود: 1- شرح حال شيخ انصارى به عنوان نمونه علم و عمل به همراه نقل بخش‌هایى از كتاب گران‌سنگ مكاسب او 2- از مهم‌ترين مميزات اسلام از ديگر اديان، بلكه مشرب‌هاى اجتماعى اعتناى فراوان به امر به معروف و نهى از منكر است كه در اين بخش از كتاب مطلب مفيدى پيرامون معناى آن و پنج گروه اجتماعى كه وظيفه‌اى دو چندان در احياء و ترويج هر چه بيشتر اين سنت الهى دارند، آمده است. 3- نبى مكرم اسلام(ص) و اميرالمؤمنين(ع) به حسنين(ع) توجه خاص داشتند، لذا نویسنده بخش اعظمى از اين جلد را به سيره اين دو امام همام و وصيت اميرالمؤمنين(ع) امام حسن(ع)، حالات سيدالشهداء و اسرار نهضت عاشورا اختصاص داده است. بررسى اعتقادات تشيع و توضيح برخى احكام فقه شيعى؛ مانند مسح رجلين، نكاح متعه، حرمت عمل به قياس و استحسان، و وجوب تقيه از ديگر مطالب اين جلد به شمار مى‌رود.

جلد سوم:

خطبه‌ها و سخنانى كه حضرت پيرامون اسرار آفرينش و علوم طبيعى ايراد فرموده‌اند، زمينه‌اى را فراهم آورده است كه نویسنده تمامى اين جلد را به بحث علوم و فنون اختصاص دهد. آفرينش آسمان و زمين، خورشيد و ماه، درختان، اختلاف شب و روز، اعضاء و جوارح آدمى، آفرينش حيواناتى؛ مانند: مورچه، عنكبوت، كلاغ، طاووس و ماهى از جمله عناوينى است كه نویسنده مطالب جالبى را در رابطه با آن‌ها به رشته تحرير درآورده است.

جلد چهارم:

در اين مجلد ابتدا كلام حضرت در معناى قضا و قدر و علل احكام مختلف و سپس مطالبى درباره اختلاف فتوا و شرايط مفتى و تخطئه و تصويب ذكر شده است. استقامت بر حق، شريعت و بدعت، ظلم و اقسام آن، معناى استغفار، عقل و دين از ديگر موضوعاتى است كه از كلام امام على(ع) استخراج و مورد بررسى قرار گرفته است.

جلد پنجم:

«جامعه بشرى و حق حاكميت» موضوعى است كه مطالب مرتبت با آن از نهج‌البلاغه گزينش و شرح شده است. نویسنده پس از مباحث مقدماتى، سؤالات متعددى را پيرامون مسئله خلافت و ديدگاه نبى اكرم(ص) در اين زمينه مطرح مى‌كند و سپس به طرح قضيه «سقيفه» و مباحث مرتبط با آن مى‌پردازد. از ديگر موضوعاتى كه با مسئله حاكميت از ديدگاه اميرالمؤمنين(ع) مرتبط است، سخنان حضرت درباره خوارج و ناكثين و قاسطين و مارقين است كه در بخش پايانى به آن پراخته شده است.

جلد ششم:

«سياست و اداره امور مردم» و «جهاد و مبارزه با دشمنان» دو موضوعى است كه در اين مجلد مورد توجه قرار گرفته است. بخش اول در شرح نامه‌هاى مختلف حضرت به كارگزارانش؛ مانند: مالك اشتر، عثمان بن حنيف، عبدالله بن عباس و خطبه‌هایى، مانند صفين تدوين شده است. در بخش دوم نيز سخنان حضرت به محمد بن حنفيه و سپاهيانش در صفين شرح شده است. در نهایت نيز برخى از حكم نهج‌البلاغه شرح شده است.

وضعيت كتاب

فهرست مطالب در انتهاى هر يك از مجلدات آمده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب