صوفی تبریزی، ملا عبدالباقی
عبدالباقى صوفى تبريزى (متوفى سال 1039ق)، متخلص به «باقى» و ملقب به «دانشمند»، فاضل و عالم و محقّق و شاعر و ادیب تبریزى الاصل و ساکن در بغداد
| نام | صوفی تبریزی، ملا عبدالباقی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | دانشمند |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | تبریز |
| رحلت | 1039 ق |
| اساتید | علاءالدين تبريزى |
| برخی آثار | منهاج الولاية في شرح نهج‌البلاغة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05528AUTHORCODE |
ولادت
از بزرگان شعر و ادب و فلسفه و تصوف تبريزى‌الاصل بوده كه در بغداد سكنا داشته است.
در كتب مختلف رجال، به تاريخ ولادت و استادان و مشايخ وى، اشاره‌اى نشده و این نکته مورد صراحت و اتّفاق است که ایشان متمایل به مسلک صوفیه بوده، و مدّتى با «دده مصطفى» در مولوی خانه معاشرت داشته است.
مسلک
ايشان متمايل به مسلك صوفيه بوده و به گفته تذكره نصرآبادى، مدّتى از عمر خود را در خانقاه مولوى‌ها گذرانده است. وى با سيّد ميرزا ابراهيم همدانى ارتباط دوستى و صفا و صميميت داشته و بين آن‌ها مراسلات و مكتوبات برقرار بوده است. سيّد ابراهيم همدانى، در گذشته به سال 1026ق. از علماى صاحب نظر در معقولات و فلسفه، و آراء و نظراتش در معقولات نزد علماى معاصرش قابل قبول و معتبر بود تا آن جا كه شيخ بهايى علم ايشان را بر ميرداماد ترجيح مى‌داده است.
عبدالباقى، معروف به حسن خطّ در نسخ و ثلث بود و از مشاهير خوشنويسان نسخ و خصوصا ثلث دوره صفوى است. سپهر و ميرزا سنگلاخ، وى را خوشنويس نستعليق هم دانسته‌اند؛ امّا آثارى به نستعليق از ايشان يافت نشده است.
اساتید
از استادان عبدالباقى در خطّ، علاءالدين تبريزى از استادان معروف خطّ در تبريز بود كه اين استاد شاگردانى؛ همانند عبدالباقى و على‌رضا عبّاسى را تربيت كرد.
وى افزون بر ديوان شعر و مراسلات داراى آثارى؛ مانند تفسير قرآن كريم و شرح صحيفه سجاديه مى‌باشد كه همگى صبغه صوفيانه و عرفانى دارند.
از حكايات قابل توجّه و نقل شده در متون مختلف، دعوت شاه عبّاس بزرگ موقع بناى مسجد جامع عبّاسى از او براى نوشتن كتيبه‌هاى آن مسجد است كه شاه عبّاس، محمّدحسين چلبى را به دنبال عبدالباقى فرستاد تا براى انجام اين امر از بغداد به اصفهان بيايد؛ امّا وى دعوت شاه را نپذيرفت. در برخى از متون آمده كه پس از فتح قندهار توسّط شاه عبّاس، عبدالباقى دعوت شاه را اجابت كرد و به اصفهان آمد و كتيبه مسجد جامع را نگاشت. امّا در رياض‌العارفين چنين آمده كه پس از فتح بغداد، عبدالباقى را براى نوشتن كتيبه مسجد به اصفهان آوردند.
آثار
- تفسير قرآن كريم، به طريقه تصوّف و با مذاق عرفانى
- تفسير نهج‌البلاغة به فارسى و مبسوط به طريقه تصوّف و عرفان
- شرح الصحيفة الكاملة السجّادية، مبسوط و به طريقه تصوّف و عرفان
- منهاج الولاية فى شرح نهج‌البلاغة
- ديوان شعر
- نامه فلسفى - عرفانى او به ميرزا ابراهيم همدانى